35هستند». 1 در اينجا امام به جهت تقيه سؤال راوى را پاسخ نگفتند؛ بلكه مطلبى ديگر را كه با آيه مطرح شده تناسب داشته است عنوان نمودهاند. 2
ب) تقيه اظهارى
در اين نوع، تقيه كننده به كتمان عقيده خود بسنده نكرده، در عمل خلاف آن را اظهار مىنمايد. تقيه عمّار كه در قرآن بدان اشاره شده 3 از موارد تقيه اظهارى است.
2. تقيه از جهت هدف و غرض
تقيه به اعتبار غرض و انگيزه، به تقيه خوفى و مداراتى تقسيم مىشود.
الف) تقيه خوفى
در اين نوع، گاه انسان به دليل احتمال وارد شدن ضرر بر جان، آبرو و مال خود، تقيه مىكند و گاهى به دليل احتمال واقع شدن ضرر بر برادران مؤمن و زمانى نيز به احتمال وقوع ضرر بر حوزه اسلام؛ كه در مورد اخير با ترك تقيه خوف تفرقه و تشتت ميان مسلمانان وجود دارد. 4
ب) تقيه مداراتى
در اين نوع، خوف و ضرر بر خود يا ديگران يا كيان اسلام، آنگونه كه در تقيه خوفى بيان شد، مطرح نيست، بلكه به جهت توحيد كلمه و جلب محبت دلها و ايجاد مودّت ايشان، معاشرت، مدارا و مجامله با آنها صورت مىپذيرد. 5 البته برخى آن را تقيه تحبيبى خواندهاند. 6