34تقيه كتمان حق و مخفى نگهداشتن اعتقاد و پنهانكارى و ترك آشكارسازى در برابر مخالفين در چيزهايى است كه ضرر دينى يا دنيوى در پى دارد.
شيخ انصارى در تعريف آن نوشته است:
التحفظ عن ضرر الغير بموافقته فى قول أو فعل مخالف للحق. 1
تقيه، حفظ كردن خود از ضرر غير به واسطه موافقت و همراهى در گفتهها و افعال كسى است كه مخالف حق مىباشد.
اين دو تعريف از جهاتى متفاوتاند؛ شيخ مفيد آن را متشكل از كارهاى سلبى مىداند كه موجب تحفظ از ضرر مىشود؛ ولى در تعريف شيخ انصارى، تقيه به خود تحفظ اطلاق گرديده و با افعال ايجابى هم سازگار است.
اقسام تقيه
به جهت تبيين بهتر مفهوم تقيه در اصطلاح، شايسته است به اقسام آن از جهت موضوع و معناى آن اشارهاى داشته باشيم:
تقيه از اين جهت، به چهار قسم تقسيم مىگردد:
1. تقيه از جهت كيفيت و شكل تقيه
الف) تقيه كتمانى
در اين قسم، تقيه كننده حق و واقع را از ديگرى كتمان مىكند كه گاهى با سكوت محض و گاهى با سكوت براى منحرف كردن سؤال شخص، محقق مىشود. در روايتى كه راوى حكم «آمين» را بعد از غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَ لاَ الضّٰالِّينَ مىپرسد، امام صادق(ع) در جواب مىفرمايند: «آنها (مغضوب عليهم و ضالين) يهود و نصارى