37با گسترش اسلام و افزودهشدن شمار مسلمانان، احساس شد كه بايد محدوده طواف وسيعتر شود؛ بنابراين «عمر» در سال 17 .ق و «عثمان» در سال 26 .ق نخستين توسعهها را انجام دادند. 1 سپس «عبداللهبنزبير» در سال 65 .ق و هنگام تجديد بناى كعبه، صحن مسجد را از شمال و جنوب گسترش داد. از جنوب، آنرا به ناحيه «صفا» و «باب بنىمخزوم» رساند و در شمال، ميان «حجر اسماعيل» و «دار الندوة» تا «دار شيبةبنعثمان» را توسعه داد.
«وليدبنعبدالملك اموى» در دوران خلافتش (86 تا 96 ه.ق) بر مساحت مسجدالحرام به مقدار 1725مترمربع افزود و آن را بازسازى كرد. «منصورعباسى» در سال 137. ق شمال و غرب مسجد را توسعه داد و آن را تا «باب بنىسهم» رساند. در اين افزايش، بر مساحت مسجد، پنجهزار مترمربع افزوده شد. سپس «مهدى عباسى» نخست در سال 161 . ق همه خانههاى باقىمانده ميان مسجدالحرام و «مسعا» را خراب كرد و حد مسجد را مسعا قرار داد و سپس در سال 167 مسجد را به شعاع مسعا از هرسو توسعه داد بهطورى كه كعبه در وسط مسجد قرار گرفت. بدينترتيب، مجدداً مساحت مسجد به 6560 مترمربع افزايش يافت و رواقهايى در اطراف آن ساخته شد و ستونهايى برافراشته گرديد. 2 اين ستونها هنوز برجاى مانده و كتيبهاى كه يادگار دوره مهدى عباسى است بر آن باقى مانده است.
اين محدوده را مىتوان با استناد به برخى از روايات 3، همان حدِ مسجد در زمان