46«جمال‌الدين عبدالله بن‌محمد انصارى محدث» گفته است:
با شيخ تاج‌الدين فاكهانى 1به دمشق رفتيم. او تصميم گرفت نعلين رسول خدا (ص) را كه در دارالحديث اشرفيه بود، زيارت كند. من با او بودم و ديدم كه وقتى چشمش به نعلين مبارك افتاد، خم شد و آن را مى‌بوسيد و صورتش را بر آن مى‌ماليد و در حالى‌كه اشكش جارى بود، مى‌خواند: «اگر به مجنون گفته شود كه ليلى و وصلش را مى‌خواهى يا دنيا و مافيها را، او جواب مى‌گويد: غبار خاك كفش او نزد من از همه چيز محبوب‌تر است و از آن براى همه دردها شفا مى‌طلبم». 2
پروفسور آنه مارى شيمل مى‌نويسد:
زمين و خاك در تماس با افراد عاشق و نيرومند، جنبه تقدس پيدا مى‌كند و در حين تواضع و فروتنى خويش، سرمايه جديدى كسب مى‌نمايند. داستان سعدى درباره قطعه خاك (گِل) پاك‌كننده‌اى كه به نحو اعجاب‌آورى معطر بود، به‌دليل آنكه بوى خوش معشوق به هنگام استحمام در آن نفوذ كرده بود، به همين احساس اشاره مى‌كند. از اين‌روى، خاك اماكن مقدس و مزار بزرگان دين مى‌تواند بركت‌زاى باشد. بدين مناسبت از تربت امام حسين عليه السلام در كربلا، براى شيعيان متقى، تسبيح و مهر ساخته مى‌شود. از اين قرار، شاعر تُرك، «فضولى»، متوفاى 1556م. با تواضع آشكار اعلام مى‌كند: «شعر من ياقوت و زمرد نيست. شعر من خاك، اما خاك كربلاست». تربت كربلا و نجف، در آرامگاه بعضى از پادشاهان شيعى هند، از جمله در گل‌گنبد در گلكنده، به وديعه گذاشته شده است، درست به همان نحو كه قدرى از تربت «مولانا» در