152ابن‌خلكان در وصف مشهد كاظمين (عليهما السلام) نوشته است:
قبر او [امام كاظم (ع)] در آن‌جا مشهور و زيارتگاه است و حرمى باشكوه و بزرگ دارد كه داراى چراغ‌هايى از طلا و نقره و انواع اسباب و فرش‌هاى كمياب است. 1
شمس‌الدين ابوالعباس احمد بن ابراهيم بن ابى‌بكر بن خلكان (608-683 ه) كه مذهب شافعى داشته و در نواحى شمالى عراق، به‌ويژه شهر اربيل مى‌زيسته، خود از اين حرم بازديد كرده است و نگارش كتاب معروف خود، «وفيات الاعيان و ابناء ابناءالزمان» را در 654 هجرى آغاز و در 672 هجرى به پايان بُرده است. 2
نورالدين على بن موسى بن سعيد مغربى كه در 654 هجرى همراه كمال‌الدين عمر بن العديم حلبى وارد كاظمين شده، نوشته است:
وقتى به درب حرم رسيديم، به زائرينى كه از اولاد امام كاظم (ع) بودند، برخورديم. آنها ما را امر كردند كه كفش‌هاى‌مان را دربياوريم. داخل حرم كه شديم، با چنان انبوه جمعيت و ظروف طلا و نقره و پرده‌ها و شمع‌ها و بوى عطر مواجه شديم كه چشمانمان نديده بود. وارد روضه‌اى كه قبر امام كاظم (ع) قرار گرفته بود، شديم. قبر ديگرى ديديم كه گفتند قبر محمد بن على بن موسى بن جعفر (ع) [امام محمدتقى] است. اشياء ديگرى در حرم ديديم كه ذكر آن به طول مى‌انجامد و موجب خستگى مى‌شود. 3
كاظمين در مسير ترقى و توسعه
كاظمين در مسير ترقى و توسعه
منطقه كاظمين در دوران كارگزارى مؤيد الدين و در عصر خلافت ناصر عباسى، به سرعت در مسير آبادانى، توسعه و ترقى گام نهاد. از نخستين كارهايى كه با پى‌گيرى اين سياستمدار شيعى عملى گرديد، تعمير مشهد كاظمين بود. نظارت مؤيدالدين مقدادى باعث شد كه كارها سرعت بگيرد و تعميرات و احداث بناها اساسى و برخوردار از جلوه‌هاى هنرى و ذوقى باشد. در اولين گام، صندوق چوبى زراندود شده‌اى بر مرقدهاى شريف گذاشتند و رواق و تالار از نو بنا گرديد و به بهترين شكل تزئين گرديد. صحن حرم هم تزئين شد. ديوارى كه در حوالى مشهد كاظمين براى حفظ آن از دست ياغيان، غارتگران و اشرار و جلوگيرى از طغيان رودخانه دجله بنا شده بود، كافى به نظر نمى‌آمد و چندان استحكام نداشت؛ بنابراين