19الف) شيعه به كسانى گفته مى‌شود كه تنها و به ويژه از على(ع) پيروى مى‌كنند و بر پايه نص و وصيت [پيامبر] درباره او، آشكار يا پنهان به امامت و خلافت وى باور دارند و معتقدند كه امامت تنها از آنِ فرزندان على(ع) است؛ مگر اينكه بر اثر ستم ديگران يا تقيه كردن خود امام [ديگران نيز امام شوند]. 1
ب) شيعه، بدون الف و لام، معناى گسترده‌اى دارد؛ مانند شيعه بنى‌اميه يا شيعه بنى‌العباس. اما اگر با الف و لام تعريف به كار رود «الشيعه»، معناى خاصى خواهد داشت و مقصود از آن، كسانى هستند كه اميرالمؤمنين - عليه صلوات الله - را ولى امر مسلمانان مى‌دانند و مسلمين از او پيروى مى‌كنند و به امامت بى‌واسطۀ او پس از پيامبر(ص) اعتقاد دارند؛ نه به امامت حقيقى خلفاى پيش از او... . 2
4. پيدايى واژگان «اهل سنت» و «شيعه»
مسلمان‌ها پس از رحلت پيامبر(ص) به دو دسته تقسيم شدند:
الف) پيروان خلفا كه اهل‌سنت و جماعت خوانده مى‌شوند.
ب) پيروان اهل بيت كه به‌نام شيعه شناخته مى‌شوند.
عنوان اهل‌سنت در قرن دوم هجرى پديد آمد و در برابر عنوان «معتزله» به اهل حديث گفته مى‌شد. 3 بر پايه سخن «ابن‌سيرين»، گويى اهل‌سنت در برابر «اهل بدعت» نيز به كار مى‌رفته است. 4 بارى، در اين‌باره مى‌توان به چهار ديدگاه دست يافت:
الف) اهل‌سنت خود را به اين نام مى‌خوانند؛ زيرا مدعى‌اند كه سنت درست (صحيحه) و بر كنار از بدعت‌ها، نزد آنان است؛ يعنى محدثان آنان به نقل احاديث صحيح پرداخته و از خوارج و شيعيان، حديث نقل نكرده‌اند؛
ب) اهل‌سنت به سنت خلفا ملتزمند و شيوه مخالف آن را بدعت مى‌دانند؛