61ريشه اين اختلاف به اين نكته برمى‌گردد كه از نظر شيعه، نصب و تعيين امام (ع) به دليل ويژگى‌هاى لازم در امام، از شؤون خداوند متعال است؛ بنابراين شيعه در تعيين امام، به «انتصاب» الهى معتقد است. ولى اهل سنت، تعيين امام را وظيفه مكلّفان دانسته، به انتخاب آنان - اگرچه تعدادى اندك - معتقد هستند. ¹

ج) امامت مسئله‌اى كلامى يا فقهى

شيعه اماميه و اهل سنت، هر دو، امامت را واجب مى‌دانند؛ اما از نظر اماميه اين وجوب، كلامى و عقلى است، نه فقهى. امامت مقتضاى حكمت و لطف خداوند است؛ و بر اين اساس، آن را بر خداوند واجب مى‌شمارند. البته نه آنكه كس ديگرى آن را بر خداوند متعال واجب كند، بلكه خود او به مقتضاى صفات كمال و جمالش، امرى را بر خود واجب مى‌كند. به اصطلاح اين امر «واجب من الله» است نه «واجب على الله»؛ چنان‌كه خود او فرموده است: ( كَتَبَ عَلىٰ نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ )؛ (انعام: 126) و نيز فرموده است: ( إِنَّ عَلَيْنٰا لَلْهُدىٰ ). (ليل: 12) ²

اما اهل سنت از آنجاكه به حسن و قبح عقلى و وجوب على‌الله اعتقاد ندارند، به طور طبيعى وجوب امامت را وجوب على‌الناس، نقلى و فقهى مى‌دانند. ³

د) صفات امام: عصمت و افضليت

با توجه به جايگاه والاى امامت، بديهى است كه هر كسى شايستگى احراز چنين منصب والايى را ندارد؛ از اين رو كسى‌كه عهده‌دار مقام امامت مى‌شود، از نظر شيعه