136بخشى از دوره حكومت عباسى مخفى بود. ابن ابى‌الحديد مينويسد:

از محل دفن على (عليه السلام) در اين منطقه كسى غير از فرزندان و خواصّ اصحاب ايشان خبر نداشت؛ چون آنها پيكر مطهر امام (عليه السلام) را در هنگام سحرِ بيست‌ويكم ماه مبارك رمضان از خانه بيرون آوردند و ايشان را در منطقه‌اى كه در گذشته به غرى و در حال حاضر به نجف شهرت پيدا كرده، به خاك سپردند. ¹

احتمالاً پيكر أميرمؤمنان على (عليه السلام) از منطقه حنّانه در ميان غرى و ثويه، عبور داده شده و براى لحظاتى در حنّانه بوده و مسجد حنّانه نيز به همين جهت تأسيس شد؛ زيرا مسير به سوى غَرِى از حنّانه ميگذرد. ²مسجد حنّانه همان مكانى است كه حدوداً بيست سال بعد سر مقدس حضرت حسين (عليه السلام) و فرزندان و بستگان و اصحابش، پيش از ورود به شهر كوفه، در اين مسجد نهاده شده است.

تحليل

«جَبّانه» در لغت به معناى بيابان است و در نگارش مانند «حَنّانه» است. منطقه حنّانه بخشى از ثويه و ثويه، بيابانى (جَبّانه) از بيابان‌هاى شهر كوفه است و خلط ميان اين مناطق و محدوده‌هاى جغرافيايى آن نيز ممكن است ناشى از تشابه نگارش دو كلمه «حَنّانه» و «جَبّانه» باشد. مسلّم و روشن اين است كه بيشتر اصحاب و تابعين در ثوبه مدفونند. ابن‌خلكان مينويسد: در ثويه قبور گروه زيادى از صحابه و غير ايشان از تابعين وجود دارد. ³

علامه مجلسى معتقد است كه ثويه محل قبور خواصّ و نزديكان أميرمؤمنان على (عليه السلام) است. ⁴يكى از اين صحابه، «خباب بن ارت» است كه بنا بر نقلى، هنگام بازگشت أميرمؤمنان از جنگ صفين درگذشت و امام (عليه السلام) بر او نماز گزارده و او را بيرون كوفه دفن كرد. ⁵صحابى مشهور أميرمؤمنان جناب «كُميل بن زياد نخعى» نيز در ثويّه مدفون است. از ميان قبور صحابه و تابعين در حال حاضر قبرى غير از قبر كميل مشخص نيست. كميل همراه با امام (عليه السلام) در جنگ صفين حضور داشت و والى ايشان در منطقه «هيت» بود و بعدها به دستور حجاج بن يوسف ثقفى به شهادت رسيد. ⁶منطقه ثويه و مخصوصاً مرقد كميل بن زياد نخعى در سال 1918 ميلادى پايگاه نظاميان