182
مشهد نگارى
گفته شد كه شيعيان در زمينه تراجم‌نويسى و شرح‌حال‌نگارى پيشينه‌اى درخشان دارند. اما يكى از موارد و مصاديق تراجم‌نگارى كه مختص شيعيان است، نگارش آثارى پيرامون مشاهد مشرفه و عتبات مقدس شيعه است كه مى‌توان از آن به «مشهدنگارى» تعبير نمود. آشكار است كه از روزگاران گذشته، و از راه‌هاى گوناگون، آثارى در زمينه مشاهد و شهرهاى مقدس شيعه نوشته شده كه علاوه بر بيان سير تاريخى و تطور مزار ائمه و امامزادگان (عليهم السلام) به بيان شرح حال مشاهير برخاسته از آن‌جا نيز پرداخته‌اند. همچنين از اين جهت كه اغلب اوقات حوزه‌هاى علميه شيعه در كنار عتبات مقدس اولياى دين بوده، به بيان مشاهيرى از شيعه كه در اين شهرها درس خوانده يا عهده‌دار مرجعيت دينى مردم بوده‌اند پرداخته شده است. ديگر اين‌كه دفن در عتبات مقدس براى شيعيان اولويت داشته؛ لذا مشاهير تشيع معمولا در مزارات مدفونند و در مشهدنگارى‌ها به اين موضوع نيز پرداخته مى‌شود. نجف اشرف بارگاه مقدس حضرت اميرالمومنين على (ع) است كه علاوه بر قداست ذاتى آن مكان، به سبب وجود حوزه علميه هزارساله نجف اشرف كه شيخ الطائفه طوسى \ آن را بنيان نهاده و دفن علماى ابرار در اين حرم، نزد شيعه داراى قداست و ارزش ويژه است.
درباره نجف اشرف آثار بسيارى نوشته شده؛ به‌ويژه در اين اواخر كتاب‌هاى ارزنده‌اى چون «شعراء الغرى» ، «ماضى النجف و حاضرها» ، «تاريخ النجف الاشرف» و «موسوعة النجف الاشرف» به عالم كتاب هديه شده است. اما يكى از مفصل‌ترين و بهترين آثارى كه اخيرا سرانجام يافته، موسوعه و دايرة المعارفى به نام «المفصّل» است كه در اين نوشتار نگاهى گذرا بدان خواهيم داشت.
معرفى كتاب «المفصل»
كتاب «المفصل فى تاريخ النجف الاشرف» پيرامون شهر مقدس نجف و رجال و مشاهير مرتبط با اين شهر مى‌باشد كه در 34 جلد و بيش از 12 هزار صفحه منتشر شده است. نويسنده اين اثر «دكتر حسن عيسى الحكيم» از ادبا و شخصيت‌هاى تاريخ‌دان و شرح‌حال‌نويس عراقى است. اين اثر كه در نوع خود از حيث كميت بى‌نظير است و از حيث كيفيت نيز در رده نسبتا