61اهل بيت (ع) خوانده مىشود و اوصاف و ويژگىهاى بسيارى درباره ائمه (ع) در آن آمده است. اين زيارتنامه كه از امام هادى (ع) روايت شده، چون جامعترين زيارتنامه ائمه است و بسيارى از فضايل و مناقب و شئون و اختصاصات ايشان در آن بيان شده، به «زيارت جامعه» شهرت يافته است. علمايى چند هم بر اين زيارت، شرح نوشته و لطايف آن را تبيين كردهاند. 1زيارت جامعه ديگرى هم نقل شده كه مختصرتر است و به آن «جامعه صغيره» گفته مىشود. 2در علت نامگذارى اين دو زيارتنامه و زيارتنامههاى جامعه ديگر به «جامعه» ، اين را هم گفتهاند كه چون هر يك از امامان را مىتوان با آن زيارت كرد، پس جامع و فراگير است.
زيارت خائفانه
زيارت همراه با ترس و نگرانى را گويند. از آنجا كه بنىاميه و بنىعباس نسبت به ائمه اطهار و دودمان پيامبر (ص) دشمنى داشتند، مردم را از زيارت آنان بهويژه زيارت كربلا بازمىداشتند و زائران را دستگير كرده و آزار مىدادند يا به قتل مىرساندند. از اين رو زيارت امام حسين (ع) معمولاً همراه با ترس و خوف بوده است؛ چون زيارت، پيوند با ائمه و ابراز ولايت به آنان است، نوعى مبارزه شيعيان قلمداد مىشد و براى خلفا خوشايند نبود.
در روايات آمده است كه در راه زيارت قبر امام حسين (ع) هرچه خوف و خطر و ترس بيشتر باشد، ثواب آن هم بيشتر است؛ چون مقابله با فشارهاى حكومت ظلم و استقبال از خطر در راه زيارت سيدالشهداء و وفادارى به خط اهلِبيت نشانه عشق و ارادت به ايشان است. امام صادق (ع) درباره زيارت خائفانه قبر سيدالشهداء (ع) به محمد بن مسلم فرمود:
«ما كان من هذا اشدَّ، فالثّوابُ فيه على قدرِ الخوفِ، و مَن خافَ فى اِتيانه آمَنَ الله رَوعته يوم يقوم الناس لربّ العالمين» ؛ 3هرچه نگرانى و ترس بيشتر باشد، ثواب هم به قدر خوف است. هركه در راه زيارت قبر آن حضرت دچار ترس شود، خداوند در روزى كه مردم در پيشگاه پروردگار جهانيان به حساب مىايستند، او را از ترس و دلهره قيامت ايمنى مىبخشد.
در حديث ديگرى آمده است كه زيارت امام حسين (ع) واجب و فرض است و به آن امر شده و اين تكليف به خاطر ترس ساقط نمىشود:
«. . . و انّها لا تُتركُ لِلخوف» . 4