175صدمات وهابى است.
دور سوق اگرچه حصار كشيده، اما حصارى ديگز از آب دجله دارد؛ زيرا كه آب دجله همه‌جا ]در] زمين مرتفع واقع شده، به بندها بسته است. همين‌كه خبر ورود دشمن مى‌شنوند، قدرى از بند بريده، فرسخ‌ها دور مسكن خودآب دجله را محيط، و خندق از آن مى‌سازند. روز دوشنبه 22 ]ذيقعده] به بلدة قُرئه ورود افتاد. در اين محل، آب دجله و فرات به يكديگر پيوسته، دريايى بزرگ شده است. از اين‌جا الى مصب (ريزشگاه) او به بحر فارس ]خليج فارس] به شط العرب موسوم است. روز چهارشنبه 24 ماه ذى‌قعده وارد بصره شدم. . . شهرى است بزرگ‌تر از بغداد؛ محل تجارت و مسكن تجار هر قوم. از جميع بنادر هند و ايران و عرب، مال بدان‌جا آرند و به سهولت تمام خريد و فروش نمايند. تقلب و خلاف‌نمايى و دو زبانى در معاملات رسم نيست؛ به حدى كه تمسك و اقرارنامه از يكديگر نگيرند. دورش حصار و خندق مستحكم دارد كه آب شط داخل آن مى‌شود. اندرون حصار نخلستان و باغات بسيار است. ميوه سردسير و گرمسير هر دو، در آنها پيدا مى‌شود، اما ميوه‌اى كه امتياز بر جاهاى ديگر داشتند، خرماى تر و خشك آن‌جاست كه از ساير بلدان عرب ارزان‌تر و بهتر است. آب و هواى بصره به سبب كثرت نخيلات بسيار روى (بد) و طاعون‌پذير است. از مواضع بانام (مشهور) نواحى بصره، قصبه زبير است كه مزار طلحه و زبير مشهور در آن واقع شده. چون متردّدين را غارت مى‌نمايند و تاخت وهابى]ها] بعضى اوقات بدان‌جا مى‌رسد، با آن كه زياده از دو فرسخ فاصله نبود، از آن محروم مانديم.
ميرزا ابوطالب كه در واقع دوران كسالت و رنجورى را در بصره سپرى مى‌كرد، بعد از 55 روز اقامت در اين بندر مواصلاتى، پنج‌شنبه 19 محرم سال 1218 قمرى سوار بر كشتى شد تا از راه خليج فارس ايران و درياى عمان به هند برود:
بالجمله روز شنبه 5 ماه صفر از محاذات مسقط گذشتيم. روز يك‌شنبه (ششم صفر) از درياى عمان ديگرباره داخل بحر هند ]اقيانوس هند] شدم و دايره سفر تمام شد. روز پنج‌شنبه دهم ماه صفر سنه 1218 هجرى ساحل بمبئى نمودار