9
مقدمه
از زمان تأسيس بيت‌الله الحرام و فراخوان حج كه به امر خدا و توسط حضرت ابراهيم(ع) انجام پذيرفته قرن‌ها مى‌گذرد. قرن‌ها بعد كه يكى از فرزندان ايشان در آن سرزمين به‌عنوان آخرين پيام‌آور و مظهر رحمت واسعه الهى برگزيده شد بر شرافت آن افزوده گرديد. مهبط وحى علاوه بر محل انجام مناسك حج، خود حرم امن الهى بوده و قرار گرفتنن خانه خدا در آنجا سبب شرافت و احكام خاص آن گرديده كه وجوب تشرف با احرام از جمله آن مى‌باشد. اين مناسك عظيم در ايام خاصى از سال توسط مؤمنان كه از اقصى نقاط گيتى در مشاهد شريفه گردهم مى‌آيند، باشكوه و عظمت ويژه‌اى به منظور رضاى پروردگار و وصول به منافع وعده‌داده شده انجام مى‌پذيرد. شمول عنايت حضرت حق بر عاكفان و قاصدان سبب شده تا زيارت آن مكان شريف در همه اعصار و امكنه آرزوى همه مسلمانان باشد؛ مضافاً اينكه زيارت رسول الله(ص) و اهل‌بيت ايشان: و ديگر اولياء الهى كه مجاهدت‌هاى آنها سبب اعتلاى كلمه حق شده نيز در اين سفر، بر معنويت و ارزش آن مى‌افزايد. خصوصياتى مثل انجام مناسك حج در موعد و مكان خاص و وجوب يكبار در طى حيات مكلف و همچنين وجوب و استحباب عمره به حسب شرايط و تجديد عهد و پيمان با رسول گرامى(ص) و ديدن مكان‌هائى كه يادآور خاطرات شيرين و تلخ و در عين‌حال عبرت‌آموز تاريخ اسلام، موجب مى‌گردد تا با مرور زمان بر مشتاقين زيارت اين مشاهد شريفه افزوده شود و طبيعتاً انجام آن با اقتصاد رابطه‌اى نزديك داشته باشد به نحوى كه برخوردارى از استطاعت مالى يكى از شرايط وجوب حج مى‌باشد و همچنين از دير زمان تهيه مقدمات و مؤخرات آن نيز بدون برنامه‌ريزى اقتصادى از جانب فرد و حكومت تقريباً غير ممكن بوده است.
گرچه امروزه به دليل پيشرفت‌هاى شگرف در زندگى بشرى تهيه بسيارى از مقدمات و ملزومات حج آسان شده، ولى در مقابل، ارتباط حج با اقتصاد نيز آنچنان پيچيده گشته كه تأثيرگذارى آن بر متغيرهاى اقتصادى مثل نرخ ارز؛ حمل و نقل؛ تجارت بين‌الملل؛ اشتغال و ديگر متغيرهاى اقتصادى بر كسى پوشيده نيست. به نحوى كه تحولات چند سال اخير در زمينه تهيه مقدمات و مؤخرات سفر مثل ثبت‌نام؛ تهيه گذرنامه و اجازه سفر، تهيه لباس