55
لزوم تحقيق در درستى دليل
بجاست، بلكه واجب است انسان، ادله را با دقت بررسى كند و صلاحيت آنها را براى استدلال و اثبات مدعا، طبق ضوابط عقلى و نقلى، با دقت و وسواس، ارزيابى نمايد و البته، در اين كار شتاب نكند و با بصيرت تمام كارش را به انجام رساند تا نزد پروردگارش معذور باشد. علاوه بر آن، شايسته است در صورت امكان، بيش از آنچه گفتيم، تحقيق و بررسى كند تا حقيقت روشن‌تر گردد و بصيرت افزون‌ترى حاصل شود؛ زيرا هرگاه ادلۀ شخص بر آنچه مى‌داند و بدانچه باور دارد قوى‌تر باشد، پاى‌بندى او به آنها بيشتر خواهد بود.
اين امر در تحقيق از دين حق، لزوم و سزاوارى بيشترى مى‌طلبد؛ زيرا انسان همواره با شبهاتى روبه‌روست كه از سوى شيطان القا مى‌شود و گمراهان بدان دامن مى‌زنند و در ديندارى خود، به فتنه‌ها و آزمون‌هاى سختى دچار مى‌شود. حال اگر دليل‌هاى دينى انسان مؤمن، پرشمار و قدرتمند باشد و بصيرت دينى‌اش نيز افزون، بدون شك دينش از دستبرد انحراف، گمراهى، ارتداد و انحراف از صراط مستقيم مصون خواهد بود.
گاه نيز آزمون‌ها و بلاها، اسباب قوت در دين مى‌شود؛ زيرا انسان مؤمن به اين ابتلائات وعده داده شده است. پس هرگاه بلايى به او رو مى‌كند، درمى‌يابد خدايى كه دين را برنامۀ زندگى او قرار داده، در وعده‌هايش صادق است و دروغ نمى‌گويد.
اما كسى كه در ايمانش سستى كند و در دينش بصيرت كافى و لازم نداشته باشد، نمى‌تواند در مقابل بلاها و مصيبت‌ها تاب آورد. بلكه قامت خم مى‌كند و نابود مى‌شود.
خداى متعال در كلامى نورانى چنين مى‌فرمايد:
وَ لَمّٰا رَأَ الْمُؤْمِنُونَ الْأَحْزٰابَ قٰالُوا هٰذٰا مٰا وَعَدَنَا اللّٰهُ وَ رَسُولُهُ وَ صَدَقَ اللّٰهُ وَ رَسُولُهُ وَ مٰا زٰادَهُمْ إِلاّٰ إِيمٰاناً وَ تَسْلِيماً (احزاب: 22)
مؤمنان با ديدن لشكر احزاب گفتند: اين همان است كه خدا و رسولش به ما