77دولت بنىكِنده چندى در حَضرَموت يمن استقرار داشت، اما در نيمه قرن پنجم ميلادى قلمرو خود را تا نَجد (در شبهجزيره عربستان) گسترش داد. حارث بن عمرو كندى با قبول عقايد انحرافى مزدكى كه از جانب قباد، فرمانرواى وقت ايران حمايت مىشد، امارت حيره را به دست آورد؛ اما در عهد انوشيروان حيره دوباره به دست امراى لَخمى افتاد. 1
دولت حميريان كه در يمن استقرار داشت و حتى كِندىها زير نظر آنان بودند، با لَخميان حيره مناسباتى داشتند. مُنذر، حاكم حيره ضمن اتحاد با ذونُواس حِميرى موفق شد تا تلاش بيزانس براى دستيابى به اتحاد حِمير و حبشه و حصول روابط دوستانه با نوبيان (در آفريقاى شرقى) را برهم زند. 2حبشىها در پاسخ به خواست روميان، در سال 522 م حميريان را سركوب و مغلوب كردند و خاندانى از قوم خود را در آنجا به قدرت رساندند؛ اگرچه امپراتورى روم با اين دولت نوبنياد همپيمان گرديد، اما ايرانيان به جانبدارى از فرمانروايان مخلوع حميرى برخاستند و حبشىها را از آن قلمرو بيرون راندند و در يمن حكومتى ايرانى روى كار آوردند. اين وضع به مدت 60 سال از سال 575 م دوام يافت و با ظهور اسلام و فتوحات رزمندگان اسلام برچيده شد. 3
نظام سياسى حيره
اميران حيره از اعراب بنىلَخم بودند كه از سوى فرمانروايان ساسانى حمايت مىشدند؛ زيرا لَخميان سدّى استوار ميان ايران و اعراب پديد آوردند و از تجاوز و تعدى قبايل بدوى به مرزهاى ايران جلوگيرى مىكردند. حكمران اين خاندان در واقع بزرگترين دولت عربى نيمه متمدن را در منطقه حيره به وجود آورد. 4مدت امارت آنان را منابع تاريخى حدود 300 سال ذكر كردهاند. مسعودى مىگويد:
حاكمان حيره اعم از بنى نصر، لخميان، غسّانيان، تميم، كِنده و ايرانى كه بيست و چند نفر بودهاند، در مجموع 522 سال و چند ماه حكومت كردهاند. 5
در حيره گرايشهاى گوناگون فرقهاى وجود داشت؛ چنانكه عمرو بن عُدى، پادشاه عرب حيره از فرقه مانويان حمايت مىكرد