20

2. روش نقلى

در اين روش، از منابع نقلى (قرآن و سنت) براى اثبات گزاره‌هاى دينى بهره برده مى شود.

3. روش تلفيقى

در برخى گزاره هاى دينى، اين ظرفيت وجود دارد كه براى اثبات آنها، هم از عقل و هم از نقل استفاده شود.

استفاده از روش هاى يادشده، در همه مسائل دانش كلام يكسان نيست و از نظر روش استدلال به سه دسته تقسيم مى شوند:

الف) مسائلى كه فقط از راه عقل بايد اثبات شوند و جايى براى تمسّك به نقل وجود ندارد. براى مثال، بايد مسئله اثبات وجود خدا، فقط از طريق استدلال عقلى ثابت شود و نمى توان براى اثبات آن به دلايل نقلى (قرآن و روايات) روى آورد؛ زيرا اعتبار قرآن، كلام پيامبر و كلام امام متوقّف بر اين است كه ابتدا وجود خدا به دليل عقلى اثبات شود.

ب) مسائلى كه فقط از راه دليل نقلى اثبات پذيرند و در محدوده دقت‌هاى عقلانى قرار نمى گيرند. براى نمونه، بيشتر مسائل مربوط به جزئيات معاد از اين دسته اند.

ج) مسائلى كه مى توان براى اثبات آنها هم به دليل عقلى و هم به دليل نقلى تمسك كرد. مانند اصل وجود معاد كه هم از ديدگاه عقل، برهان‌پذير است و هم دلايل نقلى از قرآن و روايات بر وجود آن دلالت مى كنند.