124مشهد در مسجد گوهرشاد و سرانجام، توقيف و تبعيد او به عراق و شهر كربلا شد.
پس از فرار رضاخان، وى دوباه به ايران بازگشت و در مشهد طى تلگرافى به دولت، خواستار لغو كشف حجاب، انحلال مدارس مختلط، برپايى نماز و تعليم قرآن و درس دينى در مدارس دولتى و آزادى حوزه‌هاى علميه و كاهش فشار اقتصادى بر مردم فقير شد و دولت وقت را مجبور به اجراى آنها كرد.
وى پس از رحلت آية الله سيد ابوالحسن اصفهانى، به مرجعيت عامه رسيد و سرانجام در حالى كه در 28 رجب 1282ق.
متولد شده بود، در روز پنجشنبه 14 ربيع الاول 1366 ق. و در سن 84 سالگى به ديار حق شتافت و در مقبرۀ شيخ الشريعه اصفهانى، واقع در صحن مطهر علوى، به خاك سپرده شد. 1
حاج آقا مصطفى خمينى
او فرزند بزرگ حضرت امام خمينى است و در سال 1309ش. در شهر قم متولد شد. علوم اسلامى را در محضر بزرگان قم آموخت و يكى از شاگردان برجستۀ درس امام خمينى بود و در سن جوانى، به درجۀ رفيع اجتهاد نايل آمد. آثار و تأليفاتى كه به قلم حاج آقا مصطفى تأليف و چاپ شده است، حكايت از علم، استعداد و نبوغ سرشار وى در فقه، اصول، تفسير، فلسفه، رجال، اخلاق، عرفان و حتى علم هيئت دارد. اگر وى به شهادت نمى‌رسيد، به يقين امروز يكى از شخصيت‌هاى كم نظير حوزه به شمار مى‌آمد.
حاج آقا مصطفى در نهضت اسلامى ايران، نقش تعيين كننده‌اى داشت و در مراحل حساس و بحرانى، همواره مقاوم و استوار بود و جاى خالى پدر را پر مى‌كرد و پناهگاه طلاب، و فضلا و مردم ستمديده بود و به همين خاطر، تحمل او براى ساواك و عوامل رژيم پهلوى، امكان‌پذير نبود؛ از اين رو، حاج آقا مصطفى نيز همراه پدر به تركيه و عراق تبعيد شد و سرانجام در شب يكشنبه اول آبان سال 1356 ش. در سن 48 سالگى، وى به طرز مشكوكى مسموم و به شهادت رسيد.
وقتى حضرت امام خمينى از اين خبر تلخ آگاه شد، ضمن اظهار كلمه استرجاع (انا لله و انا اليه راجعون)، رحلت فرزندش را از الطاف خفيفۀ الهى دانست؛ چنان كه همين طور نيز شد و اين رخداد تاريخى، نقطۀ عطفى در تاريخ انقلاب اسلامى شد و به روند نهضت سرعت بيشتر بخشيد.
مردم و طلاب و روحانيون نجف، پيكر او را به كربلا آوردند، با آب فرات غسل دادند و در خيمه گاه حسينى كفن كردند و پس از طواف در حرمين شرفين، به نجف بازگرداندند و در آن‌جا نيز پس تشييع و طواف در صحن حرم علوى، وى را در كنار مقبرۀ علامۀ حلى به خاك سپردند. 2
سيد ابوالقاسم خويى
وى فرزند سيد على اكبر خويى از عالمان سرشناس آذربايجان است كه پانزدهم رجب 1317 ق. در شهر خوى به دنيا آمد.