84رسيد. ¹ چاه زمزم داراى تاريخى طولانى و پرفراز و نشيب است كه خارج از بحث فعلى ماست، ولى تذكر اين نكته دربارۀ اين فراز تاريخى ضرورى است كه قبيلۀ «جرهم» هنگام خروج از مكه چاه زمزم را پر كرده و خارج شدند ²و بعدها آثار آن از ميان رفت و كسى از موقعيت آن خبر نداشت.

2. رؤياى صادق عبدالمطلب دربارۀ پيامبر(ص) در حجر

در امالى صدوق از جناب ابوطالب به نقل از حضرت عبدالمطلب چنين روايت شده است:

در ميان حجر به خواب رفته بودم. خوابى عجيب ديدم كه بر اثر آن ترس مرا گرفت. از جا برخاستم و براى فهم تفسير و تعبير آن سراغ پيش‌گوى قريش رفتم. رنگ چهره‌ام عوض شده بود. او كه حالت مرا ديد به من گفت:

- آقاى عرب را چه شده است كه او را پريشان چهره مى‌بينم؟! آيا امرى ناگوار واقع شده است؟

گفتم: آرى، امشب خوابى را در حجر ديده‌ام كه حالت مرا دگرگون ساخته است. در عالم رؤيا ديدم كه مانند درختى بر كمرم روييده شده است كه بلندى آن به آسمان، و شاخه‌هايش شرق و غرب را فراگرفته است و از ميان آن نورى را ديدم بسيار شديد، كه هفتاد برابر نور خورشيد بود. عرب و عجم را