35

مرجعيت دينى اهل بيت عليهم السلام

پيامبر صلى الله عليه و آله در عين اين كه رهبرى سياسى جامعه را برعهده داشت پاسخگوى نيازهاى جامعه در زمينۀ اعتقادات و فقه و مسائل اخلاقى بود. و به يقين مى‌دانست كه احتياج مسلمانان به اين امور دائمى و هميشگى خواهد بود، لذا به طور قطع مسلمانان نيازمند مرجعى مورد اطمينان هستند، تا بتواند جوابگوى آنان در ابعاد مختلف دينى باشد و آنان را به حق رهنمون شود و لذا از ابتداى بعثت و حتى قبل از بعثت به فكر چاره‌اى برآمد تا اين خلأ را، با پرورش فردى كه براى اين امر مهم قابليت دارد، براى بعد از خود پر كند. با مراجعۀ به تاريخ و حديث پى‌خواهيم برد كه آن كس غير از على بن ابى‌طالب عليه السلام نبوده است.

حقيقت بعد تشريع

شايد عده‌اى گمان كنند كه بُعد تشريع، همان بيان حلال و حرام و امور مربوط به جنبۀ عملى و سير و سلوك انسان است. ولى حقيقت اين است كه بعد تشريع شامل تمام مفاهيمى مى‌شود كه مربوط به اعتقاد، اخلاق و سلوك و رفتار انسان است. قرآن آشكارا اشاره مى‌كند كه وظيفۀ پيامبر صلى الله عليه و آله شامل تمام زمينه‌ها مى‌شود آنجا كه مى‌فرمايد: أَنْزَلْنٰا إِلَيْكَ اَلذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنّٰاسِ مٰا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ ¹«و قرآن را بر تو نازل كرديم تا آنچه براى مردم نازل شده، تبيين نمايى» . پس وظيفۀ پيامبر صلى الله عليه و آله بيان آيات قرآن است و روشن است كه معارف قرآن، اختصاص به بيان حلال و حرام در ناحيۀ سلوك و رفتار ندارد، بلكه بعد عملى تنها بخش كوچكى از حقايق قرآن را در برمى‌گيرد. و كسى هرگز نمى‌تواند ادعا كند كه در آن ابعاد مختلف به قرآن اكتفا كرده از بيانات پيامبر صلى الله عليه و آله بى‌نياز است.

ضرورت بقاى بُعد تشريع

روشن است كه بين غيب الغيوب، كه همان ذات مقدس بارى تعالى است، با عوالم