76
الف) فلسفه حج در كلام امام على(ع)
حضرت امير مؤمنان على(ع) با اشاره به وجوب حج از جانب خداى متعال، درباره اسرار و فلسفه آن چنين مى‌فرمايد:
وَ فَرَضَ عَلَيكُم حَجَّ بَيتِهِ الحَرامِ، الَّذي جَعَلَهُ قِبلَةً لِلاَنامِ، يَرِدُونَهُ وُرودَ الاَنعامِ وَ يَألَهُونَ الَيهِ وُلُوهَ الحَمامِ وَ جَعَلَهُ سُبحانَهُ عَلامَةً لِتَواضُعِهِم لِعَظَمَتِهِ وَ اذعانِهِم لِعِزَّتِهِ وَاختارَ مِن خَلقِهِ سُمّاعاً اجَابُوا الَيهِ دَعوَتَهُ وَ صَدَّقُوا كَلِمَتَهُ وَ وَقَفُوا مَواقِفَ انبيائِهِ و تَشَبَّهوا بِمَلائِكَةِ المُطيفينَ بِعَرشِهِ يُحرَزُونَ الاَرباحَ في مَتجَرِ عِبَادَتِهِ وَ يَتَبادَروُنَ عِندَه مَوعِدَ مَغفِرَتِهِ، جَعَلَهُ سُبحانَهُ لِلاسلامِ عَلَماً وَ لِلعَائِذينَ حَرَماً فَرَضَ حَقَّهُ وَ اوجَبَ حَجَّهُ وَ كَتَبَ عَلَيكُم وِفادَتَهُ فَقالَ سُبحانَهُ:
(وَ لِلّٰهِ عَلَى النّٰاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطٰاعَ إِلَيْهِ سَبِيلاً وَ مَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللّٰهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعٰالَمِينَ).
1
خدا، حج خانه محترم خود را بر شما واجب كرد. همان خانه‌اى كه آن را قبله‌گاه انسان‌ها قرار داده است كه چون تشنگان، به سوى آن رو مى‌آورند و همانند كبوتران به آن پناه مى‌برند. خداى سبحان، كعبه را مظهر تواضع بندگان در برابر عظمت خويش و نشانه اعتراف آنان به بزرگى و قدرت خود قرار داد و در ميان انسان‌ها، شنوندگانى را برگزيد كه دعوت او را [براى حج] اجابت كنند و سخن او را تصديق نمايند و پاى بر جايگاه پيامبران الهى نهند. همانند فرشتگانى كه بر گرد عرش الهى طواف مى‌كنند و سودهاى فراوانى در اين عبادتگاه و محل تجارت زائران به دست مى‌آورند و به سوى وعده‌گاه الهى مى‌شتابند. خداى سبحان، كعبه را براى اسلام، نشانه گويا و براى پناهندگان، خانه امن و امان قرار داد، اداى حق آن را واجب كرد و حج بيت الله را واجب شمرد و بر همه شما انسان‌ها مقرر داشت كه به زيارت آن برويد و فرمود: «آن كس كه توان رفتن به خانه خدا را دارد حج بر او واجب است و آن كس كه انكار كند، خداوند از همه جهانيان بى‌نياز است».
ب) فلسفه حج در كلام امام صادق(ع)