72از اين رو، ما با استفاده از نصوصى كه در آيات قرآن مجيد و متون احاديث وجود دارد، به قسمت‌هايى از درياى بيكران لطايف، اسرار و فلسفه حج، اشاره مى‌نماييم:
1. فلسفه حج در قرآن
خداوند متعال در قرآن به فلسفه حج اشاره كرده، مى‌فرمايد:
(وَ أَذِّنْ فِي النّٰاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجٰالاً وَ عَلىٰ كُلِّ ضٰامِرٍ يَأْتِينَ مِنْ كُلِّ فَجٍّ عَمِيقٍ لِيَشْهَدُوا مَنٰافِعَ لَهُمْ وَ يَذْكُرُوا اسْمَ اللّٰهِ...) (حج: 28-27)
اى ابراهيم، مردم را به حج [انجام اعمال حج] دعوت كن تا پياده به سوى تو آيند و سوار بر مركب‌هاى لاغر، از راه دور و دره‌هاى عميق، تا شاهد منافع گوناگون خويش باشند و نام خدا را ياد كنند...
در اين آيه شريفه، خداوند متعال به دو فلسفه مهم و حياتى حج اشاره كرده است:
الف) كسب منافع دنيوى و اخروى
بدون شك، مراسم با شكوه حج، براى امّت اسلام، منافع دنيوى و اخروى را در پى دارد. زيرا وقتى، اقوام و ملّيت‌هاى مختلف از اطراف و اكناف جهان، در آنجا جمع مى‌شوند با همه تفاوت‌هايى كه در نژادها، رنگ‌ها، آداب و سنن دارند، همگى با برقرارى ارتباط و شناخت همديگر، هماهنگ و متّحد، در انجام عملى واحد، بسيج مى‌شوند. در واقع مراسم حج، عمل واحد، كلمه واحد، معبود واحد و كعبه واحد است.
بدين ترتيب، مسلمانان جهان به بركت حضور و شركت در انجام مراسم حج، ضمن چاره جويى در حل مشكلات موجود جهان اسلام دست به دست هم داده و به يارى يكديگر مى‌شتابند. در واقع، روح اخوّت و برادرى در ميان مسلمانان حج‌گزار و امت اسلامى بيش از پيش تقويت و پايدارتر مى‌شود.
علامه طباطبايى(ره) در ذيل آيه شريفه: (لِيَشْهَدُوا مَنٰافِعَ لَهُمْ...) در توضيح