33آن‌گاه رسول خدا(ص) فرمود: «با اين عمل خود [به بهشت] نائل شدى». آشكار است كه كدام بخش از روايت مورد استناد ماست. بلال پس از هر بار وضو گرفتن، دو ركعت نماز مى‌خوانده است؛ در حالى كه دستورى شرعى براى اين كار وجود نداشته. او معتقد بوده كه وظيفه دارد نماز بگزارد. ابن حجر در كتاب «الفتح» پس از ذكر اين حديث مى‌نويسد: از اين روايت استفاده مى‌شود كه براى تعيين زمان عبادت مى‌توان اجتهاد كرد؛ زيرا بلال با استنباط خود به اين نتيجه رسيد كه بايد پس از هر بار وضو گرفتن، نماز بخواند. رسول خدا(ص) نيز عمل او را تأييد كردند. 1
بخارى، مسلم و ديگران در كتاب «صلاة» از رفاعة بن رافع نقل مى‌كنند: پشت سر پيامبر(ص) نماز مى‌خوانديم. هر گاه كه ايشان از ركوع برمى‌خاستند، مى‌فرمودند:
« سمع الله لمن حمده » . يكى از نمازگزاران گفت: « ربنا و لك الحمد حمدا كثيرا طيبا مباركا فيه » . پس از آنكه نماز تمام شد، آن حضرت پرسيدند: گوينده اين عبارت كيست؟ آن مرد خود را معرفى كرد. آن‌گاه رسول خدا(ص) فرمود: سى و چند فرشته را ديدم كه از يكديگر پيشى مى‌گرفتند و هر يك از آنها اين عبارت را مى‌نوشت.
محل استناد ما در اين روايت آشكار است. ابن حجر در كتاب «الفتح» مى‌گويد: بنابراين روايت، وارد كردن ذكر جديد و غير مأثور در نماز جايز است؛ به اين شرط كه مخالف ذكرهاى مأثور نباشد. همچنين با استناد به اين روايت بلند خواندن اذكار در نماز جايز است؛ مگر اينكه باعث تشويش و به هم خوردن نظم شود.