8
6. اذن دخول
اذن دخول يا اذن ورود، اجازه خواستن براى ورود به حرمهاى مقدّس امامان است و اين نشانۀ احترام به امام يا امامزادهاى است كه ميخواهيم او را زيارت كنيم. حرمهاى مطهّر به منزلۀ خانۀ آن بزرگواران است و ورود به آن حريم، اجازه ميخواهد. در كتب دعا و زيارات، متنى به عنوان «اذن دخول» وجود دارد كه نيكوست پيش از وارد شدن به روضۀ منوّر و در آستانۀ مرقد خوانده ميشود. مضمون آن رخصت طلبيدن از خدا و رسول و امامان و فرشتگان الهى براى ورود به حرم است. اين متن را در وروديهاى حرمها بر ديوار نصب ميكنند تا زائران آن را بخوانند. البته متن اذن دخول در حرمهاى مختلف با هم فرق دارد2.
7. استطاعت
قرآن كريم، حج را بر كسانى واجب ميداند كه «استطاعت» داشته باشند.3 استطاعت به معناى توان بدنى و مالى و فراهم بودن امكانات و باز بودن راه است. حج، تكليف كسى است كه با سلامتى جسم و قدرت و تمكّن مالى، اين قدرت را داشته باشد و از عهدۀ انجام اعمال حج برآيد. دارندۀ اين شرايط را كه شرط وجوب حج است، «مستطيع» مى‌نامند.
حديث كعبه چه گويم چو استطاعت نيست
شكسته پاى، چه مرد ره حرم باشد؟4
8. اعتاب مقدّسه
اعتاب، جمعه «عَتَبه» به معناى درگاه، آستان و مرقد است. مقصود از اعتاب مقدّسه، حرمهاى پيامبران و امامان و امامزادگان و شهداست. «عتبه بوسى» ، كنايه از رفتن به زيارت حرمهاى مقدّس است. اين واژه، بيشتر مربوط به زيارت حرمهاى پيشوايان مدفون در سرزمين عراق است. «عتبات عاليات» نيز به همين معناست و مراد از آن، كربلا، نجف، كاظمين و سامرّاست. مقدس بودن درگاه حرم ائمّه، از آن جهت است كه پيكر پاك آن حجّتهاى الهى در آنها مدفون است و قداست، از آن ذوات نورانى به در و درگاه و بارگاه سرايت ميكند.
9. التماس دعا
به معناى درخواست دعا از ديگرى است و بيشتر، از كسانى كه عازم زيارت خانۀ خدا يا حرم پيامبر و معصومين (ع) و عتبات مقدّسند، درخواست ميشود كه در آن مكانهاى شريف، به ياد ديگران باشند و آنان را دعا كنند و برآورده شدن حاجاتشان را بخواهند. هم حرمهاى مطهّر، جايگاه ويژهاى است كه اميد استجابت دعا در آنجا بيشتر است و هم زائران حرمها كه توفيق و عنايت خدا شامل آنان شده، در معرض اجابت دعا قرار دارند. از اين رو از زائران، التماس و درخواست دعا ميشود و اين درخواست با گفتن كلمۀ «التماس دعا» اظهار ميگردد. البته اين درخواست منحصر به زائران نيست؛ بلكه هر كس اهل دعا باشد و او را صالح و متقى و صاحب نفس بدانند، از او التماس دعا ميكنند؛ هر چند در مواقع غيرزيارتى باشد. خوب است زائر نيز در هنگام زيارت، به ياد ملتمسين دعا باشد و ذويالحقوق و آشنايان و پدر و مادر و درگذشتگان را ياد كند، تا آنان نيز ثواب ببرند.
10. امام الحرمين
حرمين به دو شهر مقدس مكه و مدينه گفته ميشود. حرم حضرت سيدالشهدا (ع) و حرم حضرت اباالفضل هم حرمين شريفين است و به فاصلۀ بين آن دو زيارتگاه، بين الحرمين گويند. «امام الحرمين» كسى است كه در دو شهر مكه و مدينه، پيشوا و مقتداى مردم باشد و در فقه و احكام شرعى به او رجوع كنند. كسى هم كه در آن دو حرم مقدس پيش‌نماز باشد، امام الحرمين ناميده ميشود. در تاريخ، به افراد متعددى اين لقب را دادهاند كه يكى از معروفترين آنان «امام الحرمين جوينى» دانشمند اشعرى مذهب قرن پنجم هجرى است.
11. امام باره
به حصار و برج و باروى يك شهر يا قلعه، «باره» گفته ميشود. به ديوار و حصارى كه براى حرم يك امام ميكشند تا محفوظ بماند و در پشت اين حصار، بقعه بنا ميشود، «امام باره» گويند. اين اصطلاح در مناطق هند، بيشتر به حسينيه و محلّ عزادارى سيدالشهدا (ع) كه مثل تكيه است، گفته ميشود.