61
سيد مهدى حيدرى
او به خاندان بزرگ شيعى عراق به نام «آل حيدرى» منسوب است. اين خاندان در شهر كاظمين سكونت داشتند. پدرش سيد احمد و جدش سيد حيدر از علما و مجتهدان سرشناس كاظمين به شمار ميآيند. سيد مهدى در سال 1250 قمرى در اين شهر متولد شد. مقدمات را نزد پدر آموخت و سپس به درس شيخ محمد حسين آل ياسين رفت. در نجف و سامرا در محضر شيخ انصارى و ميرزا حبيب‌الله رشتى و ميرزاى شيرازى به درجۀ اجتهاد رسيد و رهبرى شهر كاظمين و حومه را عهده‌دار شد21.
در جنگ جهانى اول كه سرزمين عراق از سمت فاو و بصره مورد تهاجم قواى انگليسى قرار گرفت، او در تلگرافى به علماى نجف و كربلا خواستار صدور فتواى جهاد بر ضد قواى اشغالگر شد. اين مجتهد مجاهد، چهار فتواى جهاد (يك فتواى انفرادى و سه فتواى مشترك با مراجع نجف) صادر كرد و در آنها از عموم مسلمانان خواست تا به هر نحو ممكن در مقابل دشمن بايستند و مردم عراق را در سركوب متجاوزان يارى نمايند. او در حرم كاظمين حاضر شد و با سخنرانى حماسى، مردم را به حضور در جبههها دعوت كرد و اعلام نمود كه خود نيز در خط مقدم حاضر خواهد شد. مرجع شهر كاظمين كه حدود هشتاد و پنج سال داشت، روز سه‌شنبه 12 محرم 1335 هجرى در پيشاپيش جهادگران راهى جبهههاى نبرد گرديد. مردم كاظمين با شور و حالى كم‌نظير، وى را تا بغداد بدرقه كردند و در طول اين مسير به حمايت از وى شعارهاى حماسى سر دادند.
سپاهيان سيد مهدى حدود چهار ماه در جبهه كوت مستقر شدند و حماسه آفريدند؛ به طورى كه موجب تقويت روحيه قواى دولت عثمانى و كسب پيروزيهايى شدند22.
در اين جنگ، يكى از فرماندهان قواى دولت عثمانى كه زخمى شده بود، در بيمارستان بغداد بسترى ميشود. يكى از روحانيون وابسته به دولت عراق كه از اهل تسنن بود، به عيادت او ميرود. فرمانده به او ميگويد:
«شما در اين‌جا با خيال راحت و آرامش و نعمت زندگى ميكنيد و مدتى است كه مورد حمايت دولت هستيد و از امكانات دولتى استفاده ميكنيد؛ در حالى كه امام سيد مهدى حيدرى، با آن كهولت سن و عظمت علمى، در خط مقدم جبهه است و با انگليسيها ميجنگد و در طول عمرش يك ريال از اموال دولتى استفاده نكرده است»23.
در همان ايامى كه فقيه كاظمين در جبهه كوت بود و نياز شديد به پول و كمك مالى داشت، جاويد پاشا از فرماندهان قواى عثمانى به حضور او ميرسد و مقدارى پول و هدايا به وى تقديم ميكند؛ ولى سيد همه را بازميگرداند و ميفرمايد كه ما از كمكهاى شما بينيازيم24.
سرانجام پس از سالها مبارزه و جهاد و تدريس و تحقيق، در 11 محرم 1336 هجرى هنگام نماز مغرب و عشا به دعوت حق لبيك گفت و چشم از جهان فروبست و پيكرش در حسنيۀ الحيدريه كاظمين، در كنار مقبره آل حيدرى به خاك سپرده شد25.
سيد مصطفى كاشانى
او فرزند عالم بزرگ سيد حسين كاشانى و پدر عالم مبارز، سيد ابوالقاسم كاشانى، رهبر نهضت ملى شدن نفت در ايران است. سيد مصطفى در 1268 هجرى در كاشان متولد شد. مقدمات و سطح را نزد پدر آموخت. در بيست سالگى به اصفهان رفت و از محضر شيخ محمد تقى اصفهانى و شيخ محمد باقر اصفهانى و جهانگيرخان قشقايى فقه، اصول و حكمت و فلسفه آموخت. سپس چند سال به تهران آمد و در اين شهر به تدريس و تعليم و تربيت شاگردان پرداخت. در سال 1313 هجرى هنگام بازگشت از سفر حج به نجف هجرت كرد و در آن‌جا حوزه درسى پر رونقى تشكيل داد و ماندگار شد26.
اين عالم مجاهد نيز در جنگ جهانى اول و اشغال سرزمين عراق، علاوه بر صدور فتواى جهاد، خود در خط مقدم جبههها حاضر بود. در اين نبرد، فرزندش سيد ابوالقاسم كاشانى هم در كنار پدر بود. او پس از پايان جنگ، به كاظمين رفت و در اين شهر ساكن شد و حدود چهار سال در اين شهر به تدريس و اقامه نماز جماعت و رهبرى مردم ادامه داد. سرانجام در شب نوزدهم رمضان 1336 هجرى قمرى جان به جان آفرين تسليم نمود و پيكرش در حد فاصل ايوان قبله و صحن قريش به خاك سپرده شد27.
سيد حسن صدر
وى از خاندان صدر است كه اجدادش از جبل عامل لبنان به عراق آمدند و در شهر كاظمين ساكن شدند. پدرش علامه سيد هادى صدر، از عالمان بزرگ كاظمين به شمار ميآيد. سيد حسن صدر در روز جمعه 29 رمضان 1272 قمرى در كاظمين متولد شد28. او