78حاج حسن مرزه آن را تجديد بنا كرد. حاج محمد حسين از نزديكان شاهان قاجار در ايران بود و صدر اعظمى محمد على شاه را نيز بر عهده داشت؛ از جمله كارهاى اين حاج محمد حسين، اتمام ديوار پنجم اطراف شهر قديم نجف بود كه آن را به شكل شيرى نشسته، برگرد شهر قرار داد. 1وى در سال 1239ق. 1824م. از دنيا رفت.»
در اين باره، ديدگاه سومى نيز وجود دارد و آن اين كه:
در سال 1258ق. والى آن زمان بغداد؛ يعنى نجيب پاشا، سفرى به نجف مى‌كند، براى فرونشاندن شورشى كه در اين شهر به پا شده بود. پيش از رسيدن به نجف، در مكانى براى نماز رحل اقامت مى‌افكند و همانجا بناى خان مصلى را مى‌گذارد كه تا امروز به همين نام خوانده مى‌شود. بعد از اين قضيه، ميان والى و مردم شهر نجف صلح و آشتى برقرار مى‌شود. 2
در حقيقت «خان مصلى» متشكل بود از مجموعه اتاق‌هاى تو در تو. گزارش نظامى يكى از فرماندهان انگليسى در سال 1329ق. 1911م. اين مطلب را تأييد مى‌كند: «منزلگاه خان مصلى عبارت است از سه كاروانسرا و شش قهوه‌خانه.» 3
بنابراين، مى‌توان گفت: از ميان اين سه منزلگاه و كاروانسرا، يكى را حاج محمد حسين خان اصفهانى بنا كرده، دومى را حاج حسين مرزه، سازندۀ سومى شناخته شده نيست. شايد - طبق آنچه پيش‌تر گفتيم - بانى سومين خان، نجيب پاشا بوده است. شايد هم پيش از او، حاج حسن مرزه كار ساخت آن را به پايان برده است؛ همچنان كه «اسدى» هنگام بيان ماجراى «نجيب‌پاشا» در حاشيۀ اين سخن كه «نجيب پاشا در آنجا كه نماز برگزار كرد، خانى ساخت كه به خان مصلى معروف گرديد» مى‌گويد: «بانى اين خان، در واقع حاج حسن، فرزند حاج احمد فرزند مرزه اسدى است.» 4
سيد جعفر حلّى، در اشاره به بناى خان مصلى، چنين سروده است:
هر كه ترسان به سوى خان مصلى آيد، امان يابد و هر كه درسفر سختى‌اش رسيده، به راحتى پايه