180پى‌نوشت‌ها:
1. جورج قنازع، كربلاء فى الأدب الشيعى، الكرمل 13 (1992) : 194 - 179 (180) .
2. القاسم جعفر بن محمد بن قولويه القمى، كامل الزيارات، تحقيق الشيخ جواد القيومى (قم: نشر الفقاهه، 1424ق.) ، الباب 89: فضل الحائر و حرمته، الحديث [1[691.
3. pedro teixera
4. carstaim neibuhr
5. Theodor noldeke
6. rober clive
7. منارۀ العبد يا مئذنۀ العبد در سال 767ق. ( \1366م.) به همت مرجان امين الدين بن عبدالله، كارگزار ايلخانان مقيم بغداد، با قاعده‌اى به قطر 20 متر و ارتفاعى بيش از 40متر، در فاصلۀ 40 مترى زاويۀ شرقى صحن مطهر حرم منور حضرت امام حسين (ع) از جنس آجر و گچ ساخته شد و در كنار آن مسجد كوچكى قرار داشت.
اين مناره در سمت چپ كسى قرار مى‌گرفت كه از باب قاضى الحاجات حرم مطهر خارج و به سمت حرم مطهر حضرت ابوالفضل العباس مى‌رفت. منارۀ العبد بلندترين مناره در مجموعه مناره‌هاى حرم مطهر امام حسين (ع) بود. اين مناره در سال 982ق. به هزينه و فرمان شاه طهماسب صفوى باز سازى و نوسازى شد. در سال 1308ق. و در دوران عثمانى‌ها بار ديگر تعمير گرديد. در سال 1354ق. ( \ 1935م.) ياسين الهاشمى نخست وزير وقت دولت پادشاهى عراق فرمان تخريب آن را صادر كرد. اين تخريب به بهانۀ كج شدن مناره بود و تخريب آن تأثير بسيار نامطلوب در اذهان عموم مردم كربلا بر جاى گذاشت. به گفتۀ آقاى دكتر عبدالجواد كليددار، حرم مطهر حسينى تا سال 1354ق. ( \1935م) داراى سه مناره بود كه بلندترين آن‌ها همان منارۀ العبد يا منارۀ مرجان بود كه از شكوهمندترين مناره‌هاى تمامى اعتاب مقدسه عراق به شمار مى‌رفت.
براى آگاهى بيشتر به كتاب‌هاى زير مراجعه شود: رئوف محمد على الأنصارى، معمارى كربلا در گذر تاريخ، قم: انتشارات مسجد جمكران، 1378؛ سلمان هادى آل طعمه كربلا و حرم‌هاى مطهر بدون جا: نشر مشعر، 1378؛ و د. عبدالجواد الكليددار، تاريخ كربلا، و حائر الحسين (ع) ، النجف الأشرف: المكتبۀ الحيدريۀ، 1368ق. قم: منشورات الشريف الرضى، 1376ش/1418ق.
D. M. Donaldson, The shlite relijion,london: