176
كربلاى معلى از نگاه خاور شناسان
«رَوضة مِنْ رِيَاضِ الْجَنَّة»
محمدرضا فخر روحانى
منطقۀ كربلا پيش از آن كه واقع كربلا در عاشوراى سال 61 هجرى رخ دهد، مورد توجه اقوام سامى بوده است. اين نكته را از ريشه شناسى واژه «كربلا» مى‌توان دريافت. هرچند واژه و نام كربلا داراى ريشه‌هاى متعددى است ليكن صرف داشتن چندين نام و نيز ريشه شناسى اين نام به عنوان «شريف‌ترين زمين» (سيد الأرض) ، «شهرخدا» و يا «دروازۀ شهر خدا»1 مى‌تواند گواه عظمت آن باشد. اين نكته زبانشناختى را تأييد هم هست، انبياى سلف و در اسلام، حضرت اميرالمؤمنين على (ع) ، سال‌ها پيش از رويداد جانسوز عاشورا، به زيارت اين منطقه رفته‌اند.
اهميت شهر كربلا، پس از واقعۀ عاشورا، بى‌ترديد به اجساد مطهر پاكبازانى باز مى‌گردد كه در نبردى نابرابر پايدارى كردند و در هميشۀ تاريخ جاودانه شدند. نظر عنايت رحمانى به اين خاك و تربت را از حديث ارجمند حضرت امام صادق (ع) مى‌توان دريافت كه: «موضع قبرالحسين منزيوم و فى فيه، روضۀ من رياض الجنّۀ» ؛ «جايگاه قبر [مطهر حضرت امام ] حسين (ع) از روزى كه در آنجا دفن شد، باغى از باغ‌هاى بهشت است.» 2
كتاب مورد بررسى در اين مقاله، از نگاشته‌هاى آقاى محمد صادق كرباسى است كه با عنوان «نظرة المسشرقين و الرّحّاله إلي الروضة الحسينيه» با تحقيق و ويرايش آقاى دكتر جليل العطيه در بيروت به وسيلۀ «بيت العلم للنابهين» در 1429ق. 2008م و در 159صفحه منتشر شده است.
نويسندۀ گرامى، جناب آقاى كرباسى، صاحب نوشته‌ها و كتب زياد؛ از جمله «دائرۀ المعارف الحسينيۀ» مى‌باشند كه در لندن چاپ و منتشر مى‌گردد. آقاى دكتر جليل العطيه استاد عراقى مقيم فرانسه هستند كه ويرايش و نظم فعلى كتاب را برعهده داشته‌اند.
كتاب مورد بررسى، از چهل و چهار فصل سامان يافته كه هر يك به معرفى و ارائه نظريات كسانى مى‌پردازد كه از شهر مقدس كربلا ديدن كرده‌اند. از ميان چهل و چهار نفرى كه نامشان آمده،