141

از طنجه تا عراق

گزيده‌اى از سفرنامۀ ابن بطوطۀ طنجى به عراق

چكيده:

ابن بطوطه، محمد بن عبدالله لواتى طنجى (703-779ق.) از جهانگردان شناخته شدۀ مسلمان است. و ابن بطوطه از قبيلۀ بربرهاى لواته است كه به زبان بربرى، آن را «الواتن» مى‌ناميدند. گروه‌هايى از اين قبيله در سراسر شمال آفريقا، مانند مصر پراكنده بودند. نسبت لواتى، نشانۀ تبار غير عرب و طنجى بودن وى و بيان گر رابطۀ ابن بطوطه با زادگاهش طنجۀ مراكش است.

ابن بطوطه در 22 سالگى سفرى پرماجرا را پيش گرفت و در پنج شنبه 2 رجب 725 زادگاه خود، طنجه را ترك كرد. هدف او ازاين سفر به جا آوردن مراسم حج و زيارت تربت پيامبر خدا (ص) بود. ابن بطوطه هرگز گمان نمى‌كرد سفرش ساليان دراز به طول انجامد و پس از يك ربع قرن به موطن خود بازگردد. طول راهى را كه او پيمود75 هزار ميل تخمين زده‌اند.

ابن بطوطه آخرين جهانگرد بزرگى است كه به سراسر جهان اسلام و بسيارى از سرزمين‌هاى غير مسلمان سفر كرد و پس از عبور از آسياى مركزى، ماوراء النهر و خراسان، به هند و چين رفت. او خاطرات اين مسافرت بزرگ و طولانى را كه مجموعه‌اى گرانسنگ از زنده‌ترين تصاوير و قطعات دنياى آن روزگار است، به نام «تحفه الأنظار في غرائب الأمصار و عجائب الأسفار» يا «رحلة ابن بطوطه» به عربى نوشت كه به دست محمد على موحد، در سال 1337ش. به فارسى برگردانده شد. ¹