108برانگيختن است. 1 ابوالقاسم زجاجى مىگويد: چنين معنايى چندان بجا نيست، زيرا در لغت، ترقيش به اين معنا آمده است و نه تقريش. تقريش به معناى نيكويى و زيبايى سخن است. ابوعمر محمد بن عبدالواحد زاهد مىگويد: قريش از قرش گرفته شده كه به معناى روى هم انداختن نيزهها است، زيرا قريش با نيزه به جنگ ديگران مىرفتند. و گفته شده قريش به خاطر حيوانى دريايى به نام قِرش بدين نام، ناميده شدند. و از ابنعباس روايت شده كه او اين مطلب را در حضور معاويه و در پاسخ به عمرو بن عاص براى كسب اطلاع گفته است. ودر اينباره ابنعباس شعر مسرحبنعمرو حميرى را هم نقل كرد كه مىگويد:
و قريش هى التى سكن البحر
اين خبر را فاكهى و ديگران ذكر كردهاند و قطب حلبى نيز آن را آورده است، اگرچه از روايت او چنين برداشت مىشود كه ابنعباس اين سئوال را از عمرو بن عاص پرسيده است كه با آن چه ازرقى بيان كرد، منافات دارد. پس از آن قطب حلبى مىگويد:
مطرزى گفته كه اين جانور، ملكۀ جانوران و سرور آنها و از همه قوىتر است و لذا قريش سرور مردم هستند. اين قول را سهيلى نيز ذكر كرده و مىگويد: از ديگرى (يعنى زبير بن بكار) ديدهام كه [ مىگويد:] قريش تصغير قِرش است كه جانورى دريايى است و ماهيان دريا را مىخورد كه قبيله يا بزرگ قبيله نيز به آن، ناميده شد، 2 اين بود سخنانى كه در وجه تسميۀ قريش ديده بودم. در اين باره قولهاى ديگرى نيز به گفته ابن دحية 3 وجود دارد، واللّٰه اعلم بالصواب.