37جانب سازمانهاى ادارى و اوضاع سياسى را مهمل گذاشته است.كتاب ابن سعد نمونه و سرمشقى شده است براى كسانى كه بعد از او دست به اين گونه تأليفات زدهاند؛مثل ابو حاتم رازى و ابن عبد البر و ابن اثير و ابن حجر عسقلانى.طبقاتى كه اكنون در دست است ناقص است و نام شمارى از صحابه و تابعين در آن نيامده است. 1
حجاز را در تاريخ اسلام و حوادث مهمى كه بر آن گذشته؛بويژه در قرن اول و اوايل قرن دوم،مقامى بس رفيع است.از جمله اين حوادث است واقعۀ حرّه و قيام عبد الله بن زبير و هجوم خوارج و قيام محمد نفس زكيّه و قيام بردگان،علاوه بر جريانات مسالمتآميزى كه در آنجا اتفاق افتاده وقوع اين حوادث،توجه مورخين را به خود جلب كرده و در ضمن حوادث توفندۀ تاريخ اسلام،اخبار حجاز را نيز بطور خاص تعقيب مىكردهاند،بعضى نيز دربارۀ آن حوادث،كتابهاى مستقلى تأليف كردهاند؛مثلا ابو عبيده و ابو مخنف و واقدى و[مفضّل بن غسّان]غلابى هر يك كتابى دربارۀ واقعۀ حرّه تأليف كردهاند.همچنين ابو مخنف كتابى درباره محاصره شدن عبد الله بن زبير نوشته،از اين كتابها جز قطعاتى كه طبرى در تاريخ خود و بلاذرى در كتاب«انساب الاشراف»و سمهودى در«وفاء الوفا»نقل كردهاند،چيزى باقى نمانده است.در مطاوى اين كتابها،معلومات ارزشمندى راجع به اماكن حجاز آمده است؛چون راههاى ارتباطى و مراكز نظامى.بعضى تفاصيل راجع به نقشههاى شهرها مخصوصا مكه و مدينه،ولى اين معلومات متفرق و ناقص هستند.
در حجاز پيش از اسلام و بعد از آن،شمار چشمگيرى از شعرا ظهور كردند.بعضى از اينان در باديه يا در روستاها مىزيستند،چون شاعران هذلى و عذرى.و برخى از شهرها زندگى مىكردند مانند عمر بن ابى ربيعه.
اين شاعران نيز در شعر خود نام بسيارى از اماكن و عشاير و حوادث سياسى و برخى محصولات را آوردهاند و صورتهاى متعددى از زندگى مردم ارائه نمودهاند.ولى شاعران در ضبط اسامى تاريخى و جغرافيايى متفاوتند زيرا رعايت وزن شعر و نشاندن قافيه،گاه موجب تغيير حركات مىشود.علماى لغت به شعر اين شاعران توجه خاص مبذول داشتهاند و اين