43گرداند و به محيط باز و غير محدود آيات خدا و جهان‌بينى وارد گرداند و مستعدّ دريافت كتاب و حكمتشان سازد.

(وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَۀَ)

آن‌گاه به آنان «كتاب» ؛ يعنى اسرار و رموز قوانين با احساس مسؤوليت و «حكمت» ؛ عقايد و آراى محكم بياموزد. و «يزكيهم» ؛ تزكيه به معناى تطهير و تنميه (هر دو) استعمال شده؛ يعنى نفوس را از رذايل كه موجب ركود و بى‌رشدى است پاك گرداند، تا رو به رشد و كمال روند، و در افراد و اجتماعات آن‌ها صفات عزّت و حكمت ظاهر شود، تا اين دو نام و صفت پروردگار، حكومت نمايد و حكومت اوهام و شهوات از ميان برود، (إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ) .

درخواست‌هاى مخلصانۀ ابراهيم خليل در حال ساختمان خانه كه هر قمست آن با كلمۀ «رَبَّنا» شروع شده و از سوز دل و رحمت به خلق بود، مورد اجابت خداى رحمان واقع شد و آن‌ها را از جهت خلوص ابراهيم و به مقتضاى حكمت و رحمت به خلق پذيرفت؛ نخست آن‌كه اين خانه را با احترام و شرافت مخصوص حفظ نمود و به آن صورت بقا بخشيد با آن‌كه عوامل انهدام و فنا كه براى عموم بناها و تأسيسات جهان است، براى اين خانه شديدتر و بيشتر فراهم بود، از داخل عصبيت اكثريت عرب و يهود با بقاى آن موافق نبود، افتخارداران و پاسداران اين خانه، فقط قبيلۀ عدنان كه اولاد اسماعيل و واردين جزيره‌اند بودند، اين خانه وسيلۀ تمركز و افتخار و سيادت معنوى و حكومت ظاهرى آن‌ها بر ديگران گرديد و عصبيت شديد عرب هم