1) . براى مطالعه در زمينۀ ارتباط حجّ و ولايت، ر.ك: آيت‌الله جوادى‌آملى، صهباى حجّ. ضمن آن كه حجّ جلوۀ بارز گرايش به توحيد است كه «حصن» الهى است و امام رضاع در حديث شريف سلسلةالذّهب به موضوع ولايت به عنوان شرط تكميل توحيد اشاره فرموده است: «وَقالَ: سَمِعتُ ابي مُوسَى بنَ جَعفَرٍ يَقُولُ سَمِعتُ ابى جَعفَرَ بنَ مُحَمَّدَ يَقُولُ سَمِعتُ ابي مُحَمَّدَ بنَ عَلِىَّ يَقُولُ سَمِعتُ ابي عَلِىَّ بنَ الحُسَينِ يَقُولُ سَمِعتُ ابي الحُسَينَ بنَ عَلِىّ يَقُولُ سَمِعتُ ابي امِيرِالمُؤمِنينَ عَلِىَّ بنَ ابي طالِبٍ يَقُولُ سَمِعتُ النَّبِىَّ يَقُولُ سَمِعتُ جَبرَئيلَ يَقُولُ سَمِعتُ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ: كَلِمَة لا الهَ الاّ اللهُ حِصني فَمَن دَخَلَ حِصني امِنَ مِن عَذابي. قالَ فَلَمّا مَرَّتِ الرَاحِلَهُ نادانا: بِشُرُوطِها وَ انَا مِن شُرُوطِها»؛ «اسحاق بن راهويه گفت: در زمانى كه امام على بن موسى‌الرّضا وارد نيشابور شدند، روزى كه از آنجا به سوى مأمون خارج مى‌شدند، محدّثينى كه در آن ديار بودند جمله فرا راه آن حضرت آمده، گفتند: يابن رسول‌الله از ميان ما مى‌روى و ما را به حديثى آگاه نمى‌سازى تا از آن بهره‌مند شويم؟ اين در حالى بود كه آن حضرت در هودجى نشسته بودند، سر خويش بيرون آورده و فرمودند: از پدرم موسى‌بن‌جعفر شنيدم كه فرمود از پدرم جعفربن محمّد شنيدم كه فرمود از پدرم محمّدبن‌على شنيدم كه فرمود از پدرم علىّ بن‌الحسين شنيدم كه فرمود از پدرم حسين بن على شنيدم كه فرمود از پدرم امير مؤمنان شنيدم كه فرمود از رسول خدا شنيدم كه فرمود از جبرئيل شنيدم كه فرمود از خداوند عزّوجلّ شنيدم كه فرمود: كلمۀ «لا اله الا الله» حصار و دژ من است، پس هر كس به دژ من وارد گردد از عذابم در امان خواهد بود.» ابن‌راهويه گويد: هنگامى كه شتر حضرت به راه افتاد، آن حضرت با صداى بلند فرمودند: «اين شرطهايى دارد و من خود از جملۀ آن شرطها هستم» (عيون اخبارالرّضا، به نقل از منتخب ادعيه و زيارات، صص50-49).

2) . آيت‌الله جوادى‌آملى، صهباى حجّ، ص99