47

مطاف

ارادۀ وجود مقدس حق بر اين قرار گرفت كه مطاف در يك نقطه از زمين و در مركزى معين؛ يعنى در مدار خانۀ كعبه قرار گيرد تا عباد حق به آثار و فوايدى كه براى حج مقرر شده و در سطور قبل به قسمتى از آن اشاره رفت، برسند.

اين كه مطاف در يك مركز است و جاى ديگرى، جز آن جايگاه رفيع، انتخاب نشده، عين حكمت حق و به مصلحت بندگان و علّت ظهور روح تسليم در آنانى است كه مناسك را به حقيقت انجام مى‌دهند و شرايط معنوى آن را با عشق و علاقه دنبال مى‌كنند. مطاف آن محل مبارك و نقطه نور، همراه با اعمالى است كه بايستى در آن مقدس‌ترين معبد الهى انجام بگيرد، به قدرى در سازندگى فرد و اجتماع مؤثر است كه قابل توصيف با قضاياى معمولى نيست، به طورى كه مى‌توان گفت:

اگر انسانى به آن عمل سازنده توفيق يابد و با اين حال، دگرگونى در وضع او به وجود نيايد و به مسير تكامل وارد نگردد، حتماً يا به حكمت آنچه كه ديده و عمل كرده است آگاهى نداشته و يا نيروى غرايز حيوانى و خودخواهى او بقدرى مقاومت داشته است كه اگر خود حق و حقيقت را