14«عسر و حرج» وارد شد و اينكه اگر سربازان اسلامى ملزم به احرام بستن و انجام مناسك حج باشند، كارايى لازم را در جنگ با دشمن از دست مى‌دهند و از اين جهت بگوييم كه براى آنها احرام بستن لازم نيست.

ج) كسى كه به‌طور مكرر به حرم رفت و آمد دارد

افرادى كه شغل آنها به‌گونه‌اى است كه به‌طور مكرر وارد مكه شده از آن خارج مى‌شوند؛ مانند كسى كه از خارج حرم هيزم و بوته جمع مى‌كند و داخل شهر مكه مى‌فروشد، لازم نيست كه براى هر بار ورود به مكه احرام ببندد. ¹ مستند اين فتوا روايت زير است:

عن رفاعة بن موسى قال: «و قال أبو عبدالله(ع): إنّ الحَطَّابة و المُجتَلِبَة أَتَوا النبي(ص) فسألوه، فاذن لهم أن يدخلوا حلالاً». ²

هيزم جمع‌كن‌ها و كسانى كه كالا حمل مى‌كنند، خدمت پيامبر آمده از آن حضرت درخواست نمودند كه بدون احرام وارد مكه شوند و آن حضرت به آنها اجازه داد.

به گفته صاحب جواهر: ظاهر اين است كه ذكر «حطابه» و «مجتلبه» براى مثال است و اين حكم، شامل تمام كسانى است كه به هر دليل، به‌طور مكرر وارد مكه يا از آن خارج مى‌شوند. ³ ولى صاحب مدارك گفته است كه اولى اقتضا و اكتفا نمودن به مورد نص است. ⁴ به نظر مى‌رسد كه نظر صاحب جواهر درست باشد؛ چون معيار عسر و حرج است و اذن پيامبر به آنها براى همين معنا بوده است و هركجا كه عسر و حرج باشد، حكم آنجا را مى‌گيرد. اگر چه رعايت احتياط لازم است.

د) كسى كه پيش از تمام شدن ماه از مكه خارج شود

براى كسى كه با احرام وارد مكه شد و مناسك را انجام داد، اگر پيش از تمام شدن ماه از مكه خارج و سپس به آن داخل شود، لازم نيست كه احرام ببندد. اين حكم نيز