50
حِرْزُ الْمُؤْمِن» 1و
«إِنَّ تِسْعَةَ أَعْشَارِ الدِّينِ فِي التَّقِيَّة» 2مىتواند ناظر به تقيه در اصول دين باشد؛ گرچه اطلاقش شامل تقيه در فروع نيز مىشود.
ب) تقيه در فروع
امام خمينى(رحمه الله) اين نوع تقيه را به تقيه در فعل حرام، ترك واجب، ترك شرط يا جزء يا انجام مانع يا قاطع و تقيه در عمل بر طبق موضوع خارجى تقسيم كردهاند. 3 از موارد تقيه در موضوعات داراى اثر فقهى را مىتوان تقيه در هماهنگى با مخالفان در شروع ماه مبارك رمضان، عيد فطر و عيد قربان را يادآور شد كه همگى بر موضوع هلال مترتباند. 4
اقسام تقيه از نظر حكم
تقيه از نظر حكم شرعى به تقيه واجب، حرام، مكروه، مستحب و مباح تقسيم مىشود. شيخ انصارى(رحمه الله) ضمن بيان اين پنج قسم، مثالهايى بيان فرمودهاند. تقيه واجب زمانى است كه بايد ضررى را از خود دفع كرد (مانند حفظ جان يا آبرو در موارد متعدد). تقيه مستحب جايى است كه انسان در معرض ضرر باشد؛ به نحوى كه اگر تقيه نكند، غالباً به ضرر تدريجى منجر مىشود. تقيه مباح در مواردى است كه پرهيز از ضرر يا تحمل ضرر از نظر شارع يكسان باشد؛ يعنى شارع ما را مخير بين هر دو كرده است؛ مانند سب اميرالمؤمنين(ع). اما تقيه مكروه جايى محقق مىشود كه تحمل ضرر در شرع اولى باشد تا دفع آن مانند اظهار كلمه كفر، به ويژه از كسى كه الگو و مقتداى ديگران است و بالاخره تقيه حرام، در دماء محقق مىشود؛ مانند اينكه با تقيه خونى ريخته شود. 5