38
توجه واليان به قبرستان بقيع
واليان مدينه در طول تاريخ، مقابر اهل‌بيت(عليهم السلام)، همسران پيامبر(ص)، فرزندان و ياران پيامبر(ص) و تابعين مشهور و مدفون در بقيع را، با سنگ‌نبشته‌هاى هنرى و بناهاى عظيم و ضريح‌هاى ثمين و سيمين مشخص و در بازآفرينى و بازسازى‌ها، پيوسته حراست و حفاظت از آنها را برعهده مى‌گرفتند.... 1
تا پيش از سلطه وهابيان بر حجاز، بيشترِ سفرنامه‌نويسانى كه از مدينه ديدار داشته‌اند، گزارشى از قبّه‌ها و بناهاى ساخته‌شده بر روى قبور ائمه و ديگر صالحان و چگونگى آن را گزارش كرده‌اند.
تصويربرداران نيز تصاوير گويا و روشنى از اين قبرستان و بناهاى ساخته شده در آن، برداشته‌اند كه نمونه‌هايى از آن را «ابراهيم رفعت‌پاشا» در سال‌هاى 1318 تا 1325ه .ق. و نيز «محمد لبيب بك» در سال 1377ه .ق. از خود به يادگار گذاشته‌اند. 2
پس از تسلط سعوديان بر حجاز، با توجه به پيوند فكرى و مذهبى آنان با محمدبن عبدالوهاب، در هر شهر و منطقه‌اى كه وارد مى‌شدند، آثار و ابنيه ساخته شده بر روى قبور بزرگان صدر اسلام را خراب و ويران مى‌كردند.
وهابيان، بار نخست در سال 1221ه.ق. بخشى از بناهاى قبرستان بقيع را ويران نموده و سپس با تكميل سلطه خود بر حجاز در شوال سال 1344ه.ق. كليه اين بناها و گنبدها و آثار را ويران و اموال و اشياى گران‌قيمت موجود در اين اماكن را به تاراج بردند و نه تنها در مدينه، بلكه در هرجا گنبد و بارگاه و زيارتگاهى بود، به ويرانى آن اقدام كردند.
مرحوم سيد محسن امين، ابعاد ويرانى‌هاى وهابيان در حجاز را اين‌گونه وصف مى‌كند:
وقتى وهابيان وارد طائف شدند، گنبد مدفن ابن‌عباس را خراب كردند، چنانكه يك‌بار ديگر اين كار را كرده بودند. آنان هنگامى‌كه وارد مكه شدند، گنبدهاى قبر