106مسافرت‌هاى علمى شيخ انصارى حدود پنج سال به طول انجاميد. وى از اين مسافرت‌ها بهره‌هاى علمى و اخلاقى فراوانى كسب كرد و از نظر علمى و اخلاقى به تكامل رسيد و سپس بار ديگر به دزفول بازگشت. در دزفول شيخ مورد توجه طلاب و عالمان اين شهر قرار گرفت و از سال 1245 تا 1249 قمرى به تدريس و تعليم طلاب مشغول شد. در همين سال‌ها بود كه پدرش، شيخ محمدامين رحلت كرد. 1
مهاجرت به نجف
شيخ انصارى پس از درگذشت پدر، در سال 1249ق بار ديگر به عتبات مهاجرت كرد. وى ابتدا به كربلا و سپس به نجف رفت. شيخ در اين هنگام با اين‌كه مجتهدى مطلق و فاضل بود، امّا براى احترام به خاندان بزرگ كاشف‌الغطاء در درس شيخ على، فرزند شيخ جعفر كاشف‌الغطاء شركت مى‌كرد. 2 روزى شيخ على به شيخ جعفر شوشترى فرمود: «تو گمان مدار كه شيخ مرتضى براى استفاده بردن در مجلس ما حاضر مى‌شود؛ بلكه شنيده در خانواده‌هاى علمى، تحقيقاتى هست كه او براى به دست آوردن آنها در اين محضر حاضر مى‌شود؛ وگرنه او ديگر حتياجى به خواندن درس ندارد». 3
پس رحلت شيخ على كاشف‌الغطاء، شيخ به تدريس پرداخت. وى در آغاز تدريس در نجف، شهرت چندانى نداشت و عده‌اى اندك از طلاب در درس وى شركت مى‌كردند. در آن زمان آيت الله سيد حسين كوه كمرى در مسجدى براى جمع كثيرى از طلاب تدريس مى‌كرد. روزى سيد حسين كوه كمرى زودتر از وقت تدريس به مسجد آمد. در اين هنگام شيخى را ديد كه در گوشه‌اى از مسجد براى چند نفر از طلاب تدريس مى‌كند. سيد به سخنان وى گوش كرد و دريافت كه وى بسيار محققانه و مستدل تدريس مى‌كند. روز ديگر سيد زودتر به محل تدريس آمد و با دقت به بحث شيخ توجه كرد. بيان مستدل و روان شيخ و تسلط وى بر مبانى فقهى و اصولى، سيد را به حيرت واداشت. آيت الله كوه كمرى كه از پارسايى و فضايل اخلاقى فراوانى بهره‌مند بود، از آن پس به شاگردانش فرمود: اين شيخ براى تدريس از من شايسته‌تر و عالم‌تر است و خود و شاگردانش در درس شيخ شركت كردند و از اين زمان، شيخ به فضل و دانش مشهور شد و مورد توجه طلاب قرار گرفت. 4