27خدا را دارد. ازاين‌رو، بايد همه شرايط براى تقرب و بهره‌گيرى از معنويت اين سفر عرفانى فراهم شود. از شرايط اين سفر ملكوتى اداى حقوقى است كه بر ذمه انسان مسافر آمده است: اعم از حقوق مالى، عرضى و جانى. تأخير در اداى حقوق ديگران بر كسى كه توانايى اداى آن را دارد، جايز نيست؛ به‌ويژه كسى كه رهسپار سرزمين وحى باشد. رسول گرامى اسلام(ص) مى‌فرمايد:

مَنْ مَطَلَ عَلى ذى حَقٍّ حَقَّهُ وَهو يَقدِرُ عَلى اداءِ حَقِّهِ فَعَلَيه كُلَّ يَومٍ خَطِيئَةُ عَشّار. ¹

كسى كه در اداى حق صاحب حق، امروز و فردا كند، درحالى‌كه توانايى اداى حق او را دارد، براى هر روز، گناه باج‌گير برگردن اوست.

رسول خدا(ص) در حديث ديگرى فرمود: «

مَنْ كانَتْ عِنْدَه فى قِبَلِهِ مَظْلَمَةٌ فى عِرْضٍ اوْ مالٍ فَلْيَتَحَلَّلْها مِنْهُ» ²؛ «كسى كه ستمى نسبت به آبرو يا مال ديگرى برذمه‌اش باشد، بايد از او حلاليت بخواهد».

مقام معظم رهبرى درباره ايجاد شرايط پيش از حج و تأثير آن در فرد و جامعه مى‌فرمايد:

هدف از اين درس بزرگ (حج)، رستگارى و سرافرازى ابدى انسان و راه آن، تربيت انسان صالح و تشكيل جامعه صالح است؛ انسانى كه در دل و در عمل، خداى يگانه را بپرستد و خويشتن را از شرك و آلودگى‌هاى اخلاقى و هوس‌هاى انحرافى پاك كند و جامعه‌اى كه در ساخت آن، عدالت و آزادگى و ايمان و نشاط و همه