164مرتضى و محله‌اى كه او در آن مى‌زيست نيز آتش زده شد. به همين دليل گرانى و كمبود ارزاق سراسر كرخ را فرا گرفت. در 423 هجرى نيز مخالفان متعصب، با شيعيان كرخ درگير شدند و بر ايشان غالب گرديده و عده‌اى را كشتند. در 425 هجرى عياران سنى‌مذهب با امكانات و تجهيزات فراوان براى رفتن بر سر قبر مصعب بن زبير بن عوام، از محل اقامت خود بيرون آمدند، اما با شيعيان كرخ در باب ديزج و قلايين درگير شدند كه طى آن بسيارى كشته شدند و عياران اجازه ندادند آب دجله به كرخ برسد. تا سال 442 هجرى اين وضع رنج‌آور و تفرقه‌افكن و مسلمان‌كش ادامه يافت تا اين كه در اين زمان روابط شيعه و سنى به مسالمت گراييد، اما افرادى جاهل و متعصب از هر دو طرف اجازه ندادند اين اتحاد و همزيستى مسلمانان با يكديگر تداوم يابد و درگيرى‌ها از سر گرفته شد. 1به گفته علامه مظفر حوادث فجيع و دردناكى رخ داد و مصائب بسيارى بر شيعيان وارد شد. بسيارى را كشتند؛ اموالشان را غارت كردند؛ مساجد آنان را در كرخ ويران كردند؛ به علماى آنان اهانت روا داشتند و شيعيان كرخ اجازه نداشتند علاقه و ارادت خود را نسبت به خاندان رسول‌اكرم (صلى الله عليه و آله) در مراسم‌هاى‌شان نشان دهند. 2
حوزه علميّه كرخ
على‌رغم اين كه كرخ در ادوار تاريخى، عرصه آشفتگى‌ها و فتنه‌ها و جنگ‌هاى خونينى بود، اما به لحاظ تشكيل كانون‌هاى علمى، آموزشى، مدرّسان و دانشوران و شكوفايى شخصيت‌هاى علمى، نسبت به برخى مناطق شيعه‌نشين ديگر در اوج بوده است. زمينه‌هاى جارى گرديدن چشمه‌هاى معرفت و حكمت در كرخ، ريشه در پرتوافشانى ائمه هدى و شاگردان و صحابى آن ستارگان فروزان داشته است. اگرچه امام كاظم (عليه السلام) در بغداد زير شديدترين فشارها قرار داشت، اما به نشر معارف اسلامى و علوم الهى پرداخت و دانشمندان بزرگى از فقها، محدثان، متكلمان و حكما در مكتب موسوى، درس ديانت و حكمت آموختند. با شهادت امام هفتم (عليه السلام) برخى از راويان حديث در كرخ و بغداد به تربيت اهل علم و معرفت اهتمام ورزيدند. نوّاب چهارگانه حضرت مهدى (عج) نيز با رعايت تقيه، در اين منطقه به رشد و تعالى شيعه و تقويت بنيه علمى و فكرى آنان اهتمام ورزيدند. با ضعف سياسى بنى‌عباس و ظهور علماى برجسته، حوزه علميه كرخ از نظر كمى و كيفى ارتقا يافت. 3