134درگيرى‌ها و مجادلات مكرر مذهبى شيعى و سنّى و طغيان رود دجله بارها موجب ويرانى مسجد براثا شد، تا اين‌كه از حدود 450 به بعد اين مسجد كاملاً متروك ماند. . . از بازسازى احتمالى مسجد در قرن نهم نيز گزارشى در دست نيست؛ اما در سال 914 شاه اسماعيل صفوى پس از فتح بغداد، به بازسازى و آراستن مسجد براثا فرمان داد. از آن پس همواره شيعيان به زيارت آن‌جا مى‌رفتند و بسيارى از علماى بزرگ شيعه در آن اعتكاف مى‌كردند. در قرن سيزدهم به فرمان ناصرالدين شاه قاجار، پاره‌اى تعميرات و تزئينات در مسجد صورت گرفت، اما بعدها قسمت‌هايى از آن در اثر طغيان دجله ويران شد. 1
مسجد براثا؛ ديروز و امروز
1. در دائرة المعارف تشيّع درباره مسجد بَراثا چنين آمده است: آوازه آن (براثا) از قبل از اسلام است و در عصر عباسى به اوج شهرت رسيد و آن هنگامى بود كه شيعيان در اين مكان، مسجد عظيمى بنا نمودند و على‌رغم اين‌كه اين مسجد در خارج شهر بغداد بود، شأن و منزلتى عظيم داشت. منابع شيعى اتفاق كلمه دارند و بعضى از مصادر سنى هم حاكى از آن است كه حضرت اميرالمؤمنين على (عليه السلام) هنگام بازگشت از جنگ نهروان در سال 37 هجرى در نزديكى اين مكان 2غسل فرمودند؛ سپس نماز خواندند و از همان موقع، شيعيان اين محل را مقدس شمرده و به زيارت اين قريه مى‌رفتند و در عصر عباسى مسجد عظيمى در اين مكان مقدس بنا نمودند كه تا عصر حاضر باقى است. 3
2. در دانشنامه جهان اسلام چنين آمده است: محله براثا كه پيش از توسعه كاظمين، در پنج كيلومترى اين شهر قرار داشت، اكنون به سبب بناى شهرك العطيفيه در اطراف اين محله، به كاظمين متصل شده و در مغرب بزرگراه بغداد - كاظمين و در فاصله يك كيلومترى مغرب دجله و پل بزرگ آهنى آن واقع است. درب اصلى مسجد، با چند پلّه به صحن آن باز مى‌شود. در ضلع شرقى صحن، ايوانى بزرگ قرار دارد كه از آن، وارد