158گرترود بيل در اين باره مى‌گويد مجتهدان كربلا و كاظمين بر مسلمانان حرام كرده بودند كه جز براى تشكيل حكومت اسلامى حركتى بكنند و رأيى بدهند. 1فتواى علامۀ كبير، ميرزا محمدتقى شيرازى كه در كربلا صادر شد، در اين‌باره معروف است: «هيچ مسلمانى حق ندارد غيرمسلمانان را برگزيند و به او رأى دهد تا حكومت و سلطه بر مسلمانان پيدا كند» .
از اين‌جاست كه رويارويى جدى ميان مردم مسلمان به‌ويژه در شهرهاى مذهبى و پيرو آن، در ديگر شهرها و ميان انگليسى‌هاى اشغالگر بالا مى‌گيرد و عده‌اى از علما و بزرگان همچون سيد محمدعلى طباطبايى، محمدعلى ابوالحب، سيد محمدمهدى مولوى و عمرحاج علوان دستگير و تبعيد مى‌شوند.
كربلا در آستانۀ انقلاب
حركت استفتاء دربارۀ همه‌پرسى و انتخابات كه عموماً مخالف و برآمده از موضع نفى و طرد بود، كار را به جايى رساند كه احساس مى‌شد مردم در بيشتر شهرهاى عراق، نگاه همدلانه‌اى به اين قضيه ندارند و از وجود نيروهاى اشغالگر ناراضى‌اند و حاضرند براى واپس راندن آنها، جان خود را نيز فدا كنند. اين موضع ضداشغال، به‌ويژه پس از رحلت علامه سيد محمدكاظم يزدى و جانشينى ميرزا محمدتقى شيرازى كه مقيم كربلا بود و از مرجع اعلاى شيعه به شمار مى‌آمد و رهبرى اين جريان را بر عهده داشت، به شكلى بارز خود را نشان مى‌داد.
كشف توطئۀ قتل افسر و كارمندان انگليسى در «خريف» در سال 1919 در كربلا و دستگيرى تعدادى در اين ماجرا، احساسات مردم مسلمان را به هيجان آورد و اندك‌اندك شعله‌هاى انقلاب در عراق افروخته‌تر گرديد و در 1920 رؤساى قبايل و طوايف عراقى در منطقۀ فرات، پس از مشورت با علما و مراجع كربلا و نجف و ديگر شهرهاى مقدس، مسئوليت و هدايت حركت‌هاى انقلابى را بر عهده گرفتند و بر جدّيت و گستردگى آنها افزودند. نيز انتشار گسترده فتاوا و پيام‌هاى مراجع به‌ويژه بيانيه‌هاى ميرزا محمدتقى شيرازى در تحقيق و جهت‌دار كردن و ثمربخشى تحركات و تظاهرات مردمى و روشن نگاه داشتن شعله‌هاى قيام، بزرگ‌ترين تأثير را داشت.
نكته جالب دربارۀ گزارش‌هاى غربى از انقلاب عراق اين است كه مسئولين انگليسى همچون ويلسن، گرترود بيل و ديگران، بر اين باور بودند كه حركت وطن‌خواهانه و ضداشغال