128براى تهويه هواى سرداب سن و نيم‌سن در وسط مدرسه حفره‌اى به شكل متوازى‌الاضلاع به ابعاد دو متر مربع حفر مى‌شود. از اين حفره براى رسيدن نور به سرداب يا كشيدن آب از چاه نيز استفاده مى‌شود. در خود سرداب نيز پنجره‌هايى تعبيه شده تا تهويه بهترى صورت بگيرد. همچنين منافذ و كانال‌هاى هوايى كه به سطح زمين راه دارد، بيشتر به اين هدف كمك مى‌كنند. اين سرداب‌ها غالباً با آجر و گچ در ديوارها و با كاشى در كف پوشيده شده است. بهترين نمونه اين مهندسى را مى‌توان در مدرسه سيدكاظم يزدى ديد. در بسيارى از سرداب‌ها چاه آب وجود دارد كه به چاه سرداب‌هاى مجاور راه دارد. آب اين چاه‌ها از نهر فرات و به وسيله قنات تأمين مى‌شود.
برخى معتقدند كه اين شكل و مهندسى ساختمان‌ها و مدارس و سرداب‌ها تقليد از مهندسى بناها در شهر «شوشتر» است؛ چون اين شهر شباهت آب و هوايى و اقليمى فراوانى به نجف اشرف دارد. براى صحّت يا ميزان دقّت اين ادّعا بايد بررسى تاريخى صورت بگيرد.
طلّاب در فصل تابستان در اين سرداب‌ها وقت مى‌گذرانند. اين اماكن پناهگاه خوبى براى دورى از طوفان شن و ريزگردهاى فصلى به حساب مى‌آيد. گاهى مجبور مى‌شوند بيست‌وچهار ساعت در سرداب بمانند و بيرون آمدن ممكن نيست.
غالب مدارس به شكل مربع يا مستطيل ساخته شده‌اند. زمين وسط مدرسه را نيز خالى مى‌گذارند تا حياط بزرگى در آن ساخته شود و در وسط حياط نيز حوض آبى ساخته مى‌شود.
حجره‌ها يكى پس از ديگرى در چهار ضلع مدرسه ساخته مى‌شوند و مساحت هريك به طور متوسّط شش متر مربّع است. در طبقه هم‌كف مقابل هر حجره يك ايوان مسقّف قرار گرفته كه با گچ‌كارى مزيّن شده است. ايوان هر حجره منحصراً براى همان حجره است.
در طبقه اول، حجره‌ها مثل طبقه هم‌كف ساخته مى‌شوند؛ با اين تفاوت كه حجره‌ها ايوان مستقل ندارند و در حقيقت ايوان‌ها به يكديگر متّصل و مبدّل به مسير عبورى مى‌شود.
هندسه مدارس جديد
تفاوت مدارس جديد را مى‌توان از مواد اوّليه در ساخت‌وساز گرفته تا طرح و نقشه مشاهده كرد. به جاى آجر و گچ و چوب، سيمان و آهن و آرماتور استفاده مى‌شود. طبقات به سه