156بينالنهرين، از جمله كربلا مدت چهار قرن صحنه درگيرى و رقابت ميان دو امپراتورى صفوى و عثمانى بود كه اين وضع بر تركيب جمعيتى، فرهنگى و ساختار اجتماعى كربلا بىتأثير نبوده، ولى اين شهر مقدس حوزه استقرار شيعيان فارسىزبان بوده است و ايرانيانى كه در قرون و اعصار گوناگون به اين ديار مهاجرت كردهاند، در جهت عمران و آبادانى كربلا و اماكن مقدس آن بسيار كوشيدهاند. وجود باغهاى گوناگون ميوه، نخلهاى خرماى مرغوب و مزارع سرسبز در كربلا كه از رود فرات سيراب مىشوند، محصول تلاش آنان است. در كربلا محلات قديمى و بازارهاى متعددى ديده مىشود كه در آنها مىتوان جلوههايى از معمارى و هنر ايرانى را ديد. 1ساكنان مناطق حوالى كربلا و افرادى كه در روستاها و مناطق دورافتاده زندگى مىكنند، تعلق خاطر ويژهاى به كربلا دارند و تحت تأثير جامعه شيعى اين شهر قرار گرفتهاند. آنان در مناسبتهاى خاصى چون ايام محرم، اربعين، نيمه شعبان، ماه رجب و. . . با آداب و رسوم بومى براى زيارت به كربلا مىآيند. 2
كربلا در ساختار ديگر شهرها و مراكز فرهنگى عراق اثر گذاشته و در تكوين فرهنگ خاص تشيع و استوارى باورهاى دينى و شكلگيرى خيزشهاى سياسى عراق، نقش بهسزايى دارد. اين شهر در استقبال باشكوه از امام خمينى (ره) در سال 1344 نسبت به ديگر شهرها پيشقدم بود و اولين اعتراض گسترده عليه بعثىها در كربلا شكل گرفت. آداب و رسوم و شعائر شيعيان كه امكان چندين گردهمايى مردمى را در طول سال پديد مىآورد، كربلا را مركز رفتوآمدهاى طوايف و گروههاى مختلفى كرده است كه از ديگر نقاط عراق (شهرها، روستاها و مناطق عشايرى) به اين ديار مىآيند. اين پديده باعث تحكيم مناسبات انسانى، بهبود روبط اجتماعى و گسترش تجارت ميان كربلا و شهرهاى منطقه فرات مركزى و بغداد گرديده است. حوزه علميه كربلا و علما و مجتهدان اين شهر ضمن اين كه در تربيت مشاهير بسيارى از دنياى تشيع دخالت داشتهاند، در غناى باورهاى مردمى و گسترش و عمقبخشى به فرهنگ تشيع نيز بسيار تأثيرگذار بودهاند. اين علما و در رأس آنان آيتالله ميرزا محمدتقى شيرازى در برابر تجاوز استعمار انگليس موضعگيرى كردند و نقش دينى و سياسى خود را در اين باره به خوبى ايفا نمودند. 3
به بركت بارگاه مقدس حضرت امام حسين (ع) و برادرش ابوالفضل العباس (ع) شيعيان