191كوفه شهر تضادهاست. كوفيان همان كسانى بودند كه با ابتدايى‌ترين سلاح‌ها، در برابر ارتش مسلح ايران ساسانى مبارزه كردند و در نبردهاى قادسيه، نهاوند، جلولا و. . . ايرانيان را شكست دادند. اينان در نبردهاى جمل و صفين نيز همراه اميرمؤمنان با مخالفان نبرد كردند؛ اما در ميانه نبرد صفين و با ديدن قرآن‌هاى بر نيزه شده، فريفته نيرنگ معاويه و عمرو عاص شدند و به مردمى بزدل و حقير تبديل گشتدند. اوج ذلت و حقارت و بى‌وفايى آنان در حادثه كربلا بود؛ آن‌جا كه جمع كثيرى از آنان امام حسين (ع) را به كوفه دعوت كردند؛ سپس در برابر تهديدات ابن‌زياد، ميدان را خالى كردند و امام را تنها گذاشتند.
براى آشنايى با تاريخ پرفراز و نشيب اين شهر در آن عصر و شناخت فرهنگ و آداب و رسوم و مناسبات حاكم بر جامعه آن روز، مركز تحقيقات حج، مقدمات انتشار كتاب «كوفه، از پيدايش تا عاشورا» را فراهم ساخت. اين كتاب كه به قلم محقق ارجمند، نعمت‌الله صفرى فروشانى به نگارش درآمده، علاوه بر بررسى و تحليل حوادث، به كاوش در جنبه‌هاى سياسى، اجتماعى، اقتصادى، نظامى و فرهنگى اين شهر پرداخته و تاريخ منسجمى از آن ارائه داده و افق‌هاى جديدى را پيش روى پژوهش‌گران قرار داده است.
اين كتاب در هشت فصل تنظيم شده است. در فصل اول، جغرافياى تاريخى و طبيعى كوفه مورد بحث قرار گرفته است كه در آن به موضوعاتى چون: تأسيس شهر كوفه، دليل نام‌گذارى كوفه، نامهاى كوفه، طول و عرض جغرافيايى، مساحت، حدود، آب و هوا، جمعيت، گياهان، حيوانات، كوه‌ها، چشمه‌ها، باغ‌ها، ديرها، چاه‌ها، نهرها و توابع كوفه پرداخته شده است.
در اين فصل درباره تأسيس شهر كوفه چنين آمده است:
مسلمانان پس از فتح مدائن، به سبب نزديكى اين شهر به شهرهاى ايران كه فتوحات در آنها ادامه داشت، در آن‌جا ساكن شدند؛ اما هواى اين شهر به مزاج مردم عرب خوش نيامد و رنگ و روى آنها را عوض نمود؛ به‌خصوص از دست پشه‌هاى فراوان اين شهر عذاب فراوان كشيدند. سعد بن ابى‌وقاص، امير لشكر عمر بن خطاب در اين مورد كسب تكليف كرد. عمر طى نامهاى دستور داد كه منطقه‌اى را براى سكونت انتخاب كنند كه اولاً شرايط آن براى شترهاى جنگ‌جويان سازگار باشد. ثانياً آب و هواى آن، خشك و دريايى باشد. ثالثاً ميان كوفه و مدينه كه مركز حكومت اسلام بود، دريا يا پلى حايل نشود تا در صورت لزوم به راحتى امكان ارسال لشكر فراهم باشد.