98اين قلمرو را از علويان و پيروان على (ع) خالى كرد و آنان براى اين كه در آرامش و به دور از ظلم امويان زندگى كنند، ناگزير به سرزمين عراق آمدند و در كوفه، مداين و بصره اقامت گزيدند. در ميان اين مهاجران صحابه رسول اكرم (ص) اعم از مهاجر و انصار نيز بودند. ¹

كارگزاران امير مؤمنان (ع) در مداين

«زَحْر بن قيس كوفى جعفى» از ياران حضرت على (ع) است كه امام ايشان را همراه گروهى به عنوان رابط بر مداين گماشت. هنگامى كه حضرت در كوفه اقامت گزيد و تصميم گرفت تا واليان قلمرو خود را منصوب كند، در اين ميان «يزيد بن قيس ارحبى» را به ولايت سراسر مداين و جوخا فرستاد. ²

در برخى منابع آمده است كه عثمان بن عفان، «حارث بن حكم» را به مداين فرستاد. او چنان با مردم بدرفتارى و جفا كرد كه اعتراض اهالى را برانگيخت؛ لذا عثمان وى را عزل و در اواخر عمر خود «حذيفة بن يمان» را به فرماندارى مداين گمارد؛ همان كسى كه پيش از روى كار آمدن سلمان فارسى، مدتى حاكم اين منطقه بود. ³حذيفه از صحابى بزرگ نبى اكرم (ص) بود و در رديف سلمان، ابوذر و مقدار قرار دارد. حذيفه در دوستى و يارى اميرمؤمنان (ع) ثابت‌قدم بود و از زبان پيامبر رواياتى در فضايل آن حضرت نقل نموده است. حذيفه تنها فرماندارى است كه على (ع) او را در سمت خود ابقا كرد و در نامه‌اى خطاب به وى نوشت:

به نام خداوند بخشنده مهربان. از بنده خدا على امير مؤمنين به حذيفة بن يمان. درود بر تو؛ اما بعد، تو را ولايت دادم بر آنچه قبل از من ولايت داشتى از مناطق و حدود مداين و براى تو جمع‌آورى خراج شهر و روستا و جمع‌آورى مآليات اهل ذمّه را قرار دادم. . . به تو فرمان مى‌دهم كه خراج سرزمين‌ها را با حق و انصاف جمع‌آورى نمايى و آن را بين افرادى كه استحقاق