17گرچه نويسنده معتقد است كه نهايت تلاش خود را در اين راه جديد به كار بسته است؛ اما نبايد اين نكته را از نظر دور داشت كه هر چه باشد، اين گام، از اولين گام‌هاست و طبيعتاً نقايص گام‌هاى نخستين پژوهش دامنگير آن مى‌شود. اين نقصان به‌ويژه در بخش‌هاى فرهنگى و اجتماعى بيشتر رخ مى‌نمايد و در همين‌جا از محققان و پژوهشگران حوز تاريخ اسلام انتظار دارد كه ضمن تذكر معايب كار، در گسترش اين نوع كارها، در كنار كارهاى نقلى، بكوشند.
گذر‌‍ى بر منابع
شايد به علّت جديد بودن اين نوع مطالعات، تصور شود كه در منابع كهن نتوان به مواد لازم براى استفاده دست يافت. درحالى‌كه عمده مواد خام اين نوشته از منابع كهن به دست آمده است. از لابلاى نقل‌هاى منابع تاريخى همچون تاريخ يعقوبى (م284ه.ق)، تاريخ طبرى (م 310ه.ق) الاخبار الطوال، ابو حنيفه دينورى (م282ه.ق)، الامامة و السياسة منسوب به ابن قتيبه، الغارات ثقفى، مروج الذهب مسعودى (346ه.ق) مى‌توان به ظرافت، بسيارى از مواد لازم را، به‌ويژه در بخش‌هاى نظامى، اقتصادى، اجتماعى و فرهنگى به دست آورد.
كتاب‌هايى همچون انساب الاشراف بلاذرى (م 279ه.ق) و الطبقات الكبرى ابن سعد (م230ه.ق) علاوه بر آگاهى‌بخشى در جوانب ديگر، از بهترين منابع براى شناخت وضعيت فرهنگى است، همچنان‌كه ديگر كتب طبقات‌نگارى همچون طبقات خليفه - بن خياط (م 240ه.ق) نيز در اين راستا ياريگر پژوهشگر است. شايد بتوان گفت مهم‌ترين كتاب‌ها براى شناخت وضعيت فرهنگى كتاب‌هاى تاريخ محلى، همانند تاريخ بغداد خطيب بغدادى (م463ه.ق) و كتاب تاريخ دمشق ابن‌عساكر (م 571ه.ق) است كه به‌ويژه در بخش شرح حال ائمه سه‌گانه نخستين شيعه، مطالب ارزشمندى را آورده‌اند. با مرورى بر كتب حديثى به‌ويژه منابع حديثى شيعه، نكاتى به دست آمد كه در نگاه اوليه چنين استفاده‌اى غير قابل باور بود.