47رابعاً: تفاوت شرايط امام حسن(ع) با معاويه، و امام حسين(ع) با يزيد اقتضا مى‌كرد كه روش متفاوت اتخاذ شود. در ذيل به چند نمونه از آنها اشاره مى‌كنيم:

1. معاويه برگه سفيد امضاشده‌اى را به حضور امام حسن(ع) فرستاد و نوشت هر شرطى را براى صلح قيد كنى، مى‌پذيرم. از طرفى، دين اسلام از صلح و همزيستى استقبال مى‌كند. على بن ابى‌طالب(ع) مى‌فرمايد:

وَ لا تَدفَعَنَّ صُلحاً دَعاك الَيه عَدُوُّك و... . ¹

هرگز پيشنهاد صلح دشمن را كه خشنودى خدا در آن است رد مكن، كه آسايش رزمندگان و آرامش فكرى تو و امنيت كشور در صلح تأمين مى‌گردد.

امام حسن(ع) نيز به پيشنهاد صلح معاويه پاسخ مثبت داد. اما يزيد، امام حسين(ع) را ميان دو امر محصور كرد: بيعت كردن با يزيد يا كشته شدن. از آنجا كه بيعت با يزيد به معناى تأييد يزيد و اعمال خلاف شرع او بود و موجب گمراهى مسلمانان و انحراف اسلام مى‌شد، امام حسين(ع) مبارزه با يزيد و شهادت خود را ترجيح داد.

2. اگر امام حسن(ع) پيشنهاد صلح معاويه را نمى‌پذيرفت، چهره حقيقى معاويه براى مردم ناشناخته مى‌ماند و مردم، معاويه را صلح‌طلب و خيرخواه امت و حافظ جان و مال مسلمانان تصور مى‌كردند و در برابر، امام حسن را جنگ‌طلب و بى‌اعتنا به جان مردم مى‌پنداشتند.

على(ع) در بيان دليل پذيرش آتش‌بس پيشنهادى از سوى معاويه تا روز حكميت مى‌فرمايد:

انّما فَعلتُ ذلك لِيَتبيَّنَ الْجاهِلُ وَ يتَثَبَّتَ العالِمُ... . ²

من اين كار را كردم تا نادان خطاى خود را بشناسد و دانا بر عقيده خود استوار