113
بارگاه شريف علوى
اميرمؤمنان على (عليه السلام) فرزندان و نزديكان خود را سفارش نمود كه او را پنهانى دفن كنند تا بنى‌اميه مطلع نشوند و خطرى از جانب آنها پيكر امام را تهديد نكند. پس آن حضرت را در مكان فعلى به خاك سپردند و قبر ايشان تا زمان منصور مخفى بود و جز فرزندان و شيعيان خاص امام (عليه السلام) كسى از آن آگاه نبود. در زمان منصور، امام صادق (عليه السلام) قبر جدّش اميرمؤمنان (عليه السلام) را معلوم گرداند و زوار و شيعيان به آن پى بردند. آن‌گاه هارون‌الرشيد آن قبر را بالا آورد و عامهْ مردم بدان آشنا گرديدند و از آن پس، بر آن قبر بناهاى متعدد ساخته شد كه ما در جزء سوم «اعيان الشيعه» به تفصيل در اين باره سخن گفته‌ايم. اين ساخت و ساز ادامه يافت تا به بناى موجود كنونى منتهى گرديد كه باقى‌ماندهْ عصر صفوى است.
بعضى از علما معتقدند كه در كوفه قبر تعداد زيادى از صحابه وجود دارد كه از آن ميان، تنها قبر اميرمؤمنان (عليه السلام) شناخته شده و معلوم است.
حرم اميرمؤمنان (عليه السلام) در وسط شهر واقع شده؛ هر چند كه فاصله حرم تا آخر شهر، در جهات مختلف فرق مى‌كند. بارگاه علوى بنايى است چهارگوش كه يك رواق طولانى از چهار طرف آن را احاطه كرده و از هر طرف، به جز سمت غربى، صحنى بزرگ بر حرم و رواق، محيط است. در سمت غربى حرم، فقط يك راهرو سقف‌دار وجود دارد. گرداگرد صحن از سه جهت، ايوان‌هايى ساخته شده كه هر كدام داراى حجره‌هايى دوطبقه هستند. بيرون و اندرون ايوان‌ها با كاشى‌هاى فاخر تزئين شده و بالاى هر ايوان، آياتى از قرآن نقش بسته است. ديوارهاى بيرونى بارگاه نيز به همين شكل مزين شده است. حرم اميرمؤمنان (عليه السلام) سه در دارد: در رو به قبله كه بسته است؛ درِ شمالى و درِ شرقى كه جلوى آن اتاقكى مفروش به موزائيك قرار دارد. بالاى اين اتاقك، ايوانى است پوشيده با آجر سفيد، طلاكارى شده و مُقَرنَس. حرم شريف علوى ديوارها و سقفى آيينه‌كارى شده و كفى پوشيده از موزائيك دارد؛ موزائيك‌هايى به قامت يك انسان. صحن حرم و ايوان‌ها نيز با موزائيك فرش شده است.
صحن حرم سه در داشته است: درب شرقى به نام «سوق كبير» ؛ دربِ شمالى به نام «باب طوسى» ؛ درب رو به قبله به نام «باب قبله» و بعدها در سمت غربى صحن، دربى به نام «باب فرج» احداث شده كه روبه‌روى آن، بازار است. امروزه حرم علوى روشنايى خود را از موتورهاى برق تأمين مى‌كند؛ برخلاف گذشته كه از شمع استفاده مى‌شده است. در حرم مطهر شمعدانى‌هاى بزرگ به وزن چندين كيلو براى جاسازى شمع‌ها وجود دارد و مثل اين شمعدان‌ها و به تعداد آنها،