39پاسخ احتمال دوم: اگر مقصود از نگه‌داشتن قرآن از خدشه، حفظ آن از ايراد كافران و معاندان باشد، در بطلان آن ترديدى نيست؛ زيرا خدشه اين دسته افراد در قرآن و تلاش براى به تباهى‌كشاندن قوانين و احكام آن، فراتر از شمارش است.

اما اگر منظور اين است كه قرآن داراى معانى متين، استدلال قوى و راه و روش صحيح است و ازاين‌رو مقامش فراتر از آن است كه ايراد خدشه‌كنندگان و ترديد شكاكان به آن برسد، اين احتمال هرچند سخنى صحيح است. اما به چنين چيزى حفظ پس از تنزيل كه آيه خود بيانگر است نمى‌گويند؛ زيرا قرآن به دليل مشخصه‌هايى كه دارد، حافظ خويش است و به نگاهدارنده ديگرى نياز ندارد و اين مطلب غير از مفاد آيه كريمه است؛ زيرا اين آيه متضمن حفظ قرآن پس از نزول آن است.

به بيان ديگر، قرآن به دليل استوارى حقايق و متانت معانى و مقاصد بلندش، خود نگاهدار خويش است. اما آيه دلالت دارد كه قرآن نيازمند نگاهدارنده ديگرى است و او همان خدايى است كه آن را نازل كرده است و چه اندازه ميان اين دو تفاوت است!

دومين اشكال

منظور از ذكر، رسول خدا(ص) است؛ چنان‌كه خداى متعال مى‌فرمايد:

قَدْ أَنْزَلَ اللّٰهُ إِلَيْكُمْ ذِكْراً * رَسُولاً يَتْلُوا عَلَيْكُمْ آيٰاتِ اللّٰهِ مُبَيِّنٰاتٍ (طلاق: 10 و 11)

به يقين خداوند چيزى كه مايه تذكر است بر شما نازل كرد. پيامبرى [به‌سوى شما فرستاده] كه آيات روشن خدا را بر شما تلاوت مى‌كند.