51منتهى اين علت اعم از آن است كه از جمله «إِنَّ الصَّفٰا وَ الْمَرْوَةَ مِنْ شَعٰائِرِ اللّٰهِ» استفاده مى‌شد و در اين حال منظور از تطوع مطلق اطاعت است نه انجام عمل مستحب و ممكن است يك جمله مستأنفه و عطف بر اول آيه باشد در اين صورت منظور بيان محبوبيت سعى صفا و مروه به طور مطلق است اگر تطوع را به معنى سعى بگيريم يا محبوبيت حج و عمره به طور مطلق اگر منظور از تطوع حج و عمره باشد.

خلاصه معناى آيه اين است كه كسانى كه اطاعت خداوند نمايند، خداوند در برابر عمل آن‌ها شكرگزار و از اعمال آن‌ها آگاه است. ¹نكته‌ها

1. معناى صفا و مروه

صفا و مروه هم اكنون نام دو كوه است (و به اصطلاح علم مى‌باشد) اما در لغت صفا به معنى سنگ محكم و صافى است كه با خاك و شن آميخته نباشد و مروه به معنى سنگ محكم و خشن است. ²2. صفا و مروه نشانه عبادت

كوه صفا و مروه دو علامتى كه خداوند آن‌ها را نشانه جايگاه عبادت قرار داده است مى‌باشد «إِنَّ الصَّفٰا وَ الْمَرْوَةَ مِنْ شَعٰائِرِ اللّٰهِ» .

«شعائر» جمع «شعيره» به علامت‌ها نشانه‌هايى كه براى اعمال خاصى قرار مى‌دهند گفته مى‌شود و (شعائر اللّٰه) علامت هايى است كه خداوند آن‌ها را براى عبادت