76 آنها دشوار و بعضاً محال مى‌نمايد و عدم درك رمزواره‌هاى حج سبب مى‌شود تا اعمالى چون احرام و داخل شدن در حرم، طواف و نماز آن، پيمودن فاصله صفا و مروه، انجام تقصير و خارج شدن از احرام در «عمره تمتع» و وقوف در عرفات و مزدلفه و اقامت در مِنى، پرتاب سنگ‌ريزه به جمرات، قربانى كردن گاو، گوسفند يا شتر و تراشيدن يا كوتاه كردن موى سر و خارج شدن از احرام و بازگشت به كعبه و انجام ديگر مناسك آن در «حج تمتع»، غير حكيمانه جلوه نمايد و مانع بهره‌مندى از آثار تربيتى حج شود.
اعتراض ابن ابى العوجاء به اعمال حج
ابن ابى العوجاء به سبب جهل و بى‌اطلاعى از حكمت‌هاى نهفته در حج، نسبت به اين اعمال، لب به اعتراض گشوده و خطاب به امام صادق(ع) چنين گفت:
«كَمْ تَدُوسُونَ هَذَا الْبَيْدَرَ وَ تَلُوذُونَ بِهَذَا الْحَجَرِ وَ تَعْبُدُونَ هَذَا الْبَيْتَ الْمَرْفُوعَ بِالطُّوبِ وَ الْمَدَرِ وَ تُهَرْوِلُونَ حَوْلَهُ هَرْوَلَةَ الْبَعِيرِ إِذَا نَفَرَ مَنْ فَكَّرَ فِي هَذَا أَوْ قَدَّرَ عَلِمَ أَنَّ هَذَا فِعْلٌ أَسَّسَهُ غَيْرُ حَكِيمٍ وَ لَا ذِي نَظَرٍ فَقُلْ فَإِنَّكَ رَأْسُ هَذَا الْأَمْرِ وَ سَنَامُهُ»
«چقدر دورِ اين خرمن‌گاه چرخيده و به اين سنگ‌ها پناه مى‌بريد و اين خانۀ خشتى و گلى را مى‌پرستيد و مانند شترِ رميده، به دور آن هروله مى‌كنيد. هركس در اين اعمال تفكر كند يا (با خود) بسنجد، درمى‌يابد كه از سوى فردى غيرحكيم واجب شده است. حال، تو كه پيشواى مردم و در رأس امور آنها قرار دارى، چه مى‌گويى؟»
حضرت در پاسخ فرمودند: